In oktober maakte zorgverzekeraar DSW bekend dat de zorgpremie volgend jaar met 11,50 euro per maand omhoog gaat. DSW voert daarmee de grootste stijging van de zorgpremie door sinds de introductie van de Zorgverzekeringswet in 2006. Ook andere zorgverzekeraars moeten voor 12 november bekend maken met welk bedrag hun premie stijgt. Verwacht wordt dat de premie bij anderen met tenminste hetzelfde bedrag omhoog gaat. Immers, de collectieve zorguitgaven bedragen volgend jaar 111.3 miljard euro. Dit is 7,7% meer dan dit jaar. Ook voor de jaren na 2024 worden forse premiestijgingen verwacht. Zorgeconoom Wim Groot geeft aan dat dit komt door de krapte op de arbeidsmarkt voor zorgpersoneel, de toenemende vraag naar zorg door de vergrijzing en de introductie van nieuwe en vaak duurdere behandelmethoden.
Vooral het laatste is frappant. The Economist kwam deze week nog met een artikel met als kop: How health-care costs stopped rising. Opvallend, in de VS zien zij dat de stijging van (curatieve) zorguitgaven tot stilstand is gekomen. En over Zweden, Australië en Noorwegen noteert dit blad een (forse) daling. Wat zijn de redenen voor deze daling? Zo is er volgens the Economist evidentie dat het toegenomen gebruik van aspirine de Amerikaanse uitgaven voor de dure behandeling van hart- en vaatziekten heeft verlaagd. Ook wordt veel geld bespaard door de substitutie van specifieke merkmedicijnen door generieke equivalenten. In Europa nemen generieke geneesmiddelen nu 50% van de markt in beslag tegenover 33% in 2010.
Gaan deze kostendalingen dan aan Nederland voorbij? Feit is wel dat de stijging van de zorgkosten en hoe deze zijn om te buigen amper politieke aandacht krijgt. Wie de verkiezingsprogramma’s erop naslaat ziet dat vooral meer zorguitgaven zijn opgenomen. Huisartsen moeten meer geld krijgen voor langere gesprekken. Er moet meer geld komen voor streekziekenhuizen. Frans Timmermans, lijsttrekker voor PvdA-GL, liep mee met een demonstratie om de spoedeisende hulp in Heerlen open te houden. Nieuw Sociaal Contract (NSC) wil de jaarlijkse controle door de tandarts in het basispakket opnemen. Toegang tot anticonceptie moet drempelloos worden en de eigen bijdrage voor kraamzorg wordt afgeschaft.
Belangrijk is het voornemen in een aantal programma’s om het preferentiebeleid voor medicijnen los te laten. Zoals the Economist aangeeft levert het aanwijzen van goedkopere generieke medicijnen door verzekeraars de schatkist veel euro’s op. NSC wil een grotere rol voor apothekers en het CDA bepleit een grotere rol voor gemeenten hierbij. Echter deze instanties hebben een mindere prikkel tot doelmatigheid en soms zelfs een bedrijfseconomisch belang bij het voorschrijven van medicijnen. Al met al wordt de zorg met deze programma’s fors duurder.
Zowel PVV, SP, PvdA-GL, BBB als PvdD geven in hun programma aan het eigen risico in de zorgverzekering af te schaffen. Ook dit klinkt prachtig maar wat de meeste partijen er niet bij vertellen is dat de zorg daardoor veel duurder wordt. Het CPB heeft berekend dat daardoor de zorgconsumptie met tenminste 4,5 miljard euro omhoog gaat. Er zijn twee manieren om dit te financieren: hogere belastingen of hogere premies. Compensatie via de zorgpremie betekent dat de maandelijkse premie (voor iedere volwassene) met 25 euro omhoog gaat. Dit is ruim het dubbele van wat DSW dit jaar als premieverhoging aankondigt.
PvdA-GL heeft aangegeven de belastingen te willen verhogen. Nu is overigens afschaffing eigen risico niet de enige verhoging van de collectieve uitgaven die deze partij in haar programma heeft opgenomen. Belangrijk is eveneens de verhoging van het minimumloon naar 16 euro per uur. In een amendement hebben de leden besloten dit al volgend jaar in te laten gaan. Eerder heb ik met collega Pierre Koning berekend, dat dit 13 á 15 miljard euro per jaar extra gaat kosten vooral omdat de AOW meestijgt. Al met al schat ik dat PvdA-GroenLinks voor tientallen miljarden extra aan collectieve zorg- en sociale-zekerheidsuitgaven in haar programma heeft staan. Ombuigingen heb ik niet of amper kunnen ontdekken, dus betekent dit een zeer forse belastingverhoging.
De grote vraag is: wie krijgt daarvoor de rekening? Het programma rept over een miljonairsbelasting, maar dat is een zeer beperkte groep. Het zal er op neer komen dat deze hogere uitgaven door de grote groep middeninkomens betaald moet worden. Nu is PvdA-GroenLinks wel zo fideel dat zij haar programma laat doorrekenen door het CPB. Woensdag 8 november wordt duidelijk wie betaalt. Met alle respect: partijen als BBB die het eigen risico afschaffen, geen hogere belastingen willen en niet met de billen bloot willen bij het CPB zijn amper serieus te nemen.
