Afgelopen week kwam het kabinet met zijn reactie op het in juni door de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) uitgebrachte advies aan de minister van VWS om de grens van jeugdhulp te verhogen naar 21 en zelfs 23 jaar. Ik zie de worsteling in het debat hierover. Enerzijds is de verlenging echt nodig voor jongvolwassenen anderzijds, zijn de organisatorische consequenties groot. Het debat over de voors en tegens van verlengde jeugdhulp zal de komende maanden volop gaan spelen. Ik vraag me af of we in dit debat wel voldoende kijken naar wat we weten over wat werkt.
Het kabinet kondigt aan te willen verkennen om de toegang tot de verlengde jeugdhulp op een aantal onderdelen te versoepelen. Een algehele leeftijdsverhoging van de Jeugdwet vindt het kabinet een brug te ver. Het haalt te veel overhoop, het leidt te veel af van de inhoud: jongeren beter begeleiden naar zelfstandigheid. Wat kunnen we leren uit het buitenland?
Goed voorbeeld
Afgelopen maand was ik in Noorwegen. Daar is zo’n 9 jaar geleden de Jeugdwet verlengd naar 23 jaar. Jongeren hebben daar tot hun 23 e recht op jeugdhulp. Concreet betekent dat dat de jeugdprofessionals verplicht zijn om jongeren met een verleden in de jeugdhulp na hun 18e minimaal één keer per jaar op te zoeken om te vragen: ‘Hoe gaat het met je? En wat heb je nodig?’ Als Jeugdhulpprofessionals besluiten dat er géén hulp meer nodig is, moeten ze dat onderbouwen. De invulling van verlengde jeugdhulp in Noorwegen kan ook betekenen dat een jongere financiële ondersteuning krijgt, ondersteuning bij het zoeken en behouden van werk en begeleiding bij het zelfstandig wonen. Heel anders dan in Nederland, waar verlengde jeugdhulp alleen mogelijk is als de hulp al voor het 18e jaar is gestart en alleen opnieuw gestart mag worden binnen een half jaar na beëindiging van de hulp.
Het resultaat? Vanaf het 20e levensjaar zie je in Noorwegen het beroep op jeugdhulp significant afnemen. Het 21 of 23 wordt niet het nieuwe 18 zoals in Nederland gedacht wordt.
Noorwegen legt geluk vast
Opvallend vind ik dat in Noorwegen het maatschappelijk debat over jeugd anders verloopt. Er wordt daar niet gestuurd vanuit organisatorische of financiële overwegingen. De Noren hebben het Internationale Verdrag inzake de Rechten van het kind geconcretiseerd naar hun eigen wetten. De Noorse leidraad is kijken hoe de kinderen gezond, veilig en kansrijk kunnen opgroeien. In beleid, regelgeving en in de uitvoering hebben ze dit vertaald: doen wat voor jongeren van belang is. Het geluk van kinderen is zelfs vastgelegd in hun wet.
Gewoon doen
Waarom zorgt de verlenging van de Jeugdhulp in Nederland voor zoveel discussie terwijl ze er in Noorwegen nauwelijks woorden aan vuil maken maar gewoon doen? Wat zijn de achterliggende patronen? Eigenlijk is het vrij simpel. In Nederland is het jeugdveld nog steeds verkokerd. Aparte wetten, aparte loketten, aparte petten gecombineerd met bezuinigingen op het sociaal domein in tijden van transformatie. Het eigen kader, de eigen opdracht en het voortbestaan van de eigen organisatie worden daardoor in het debat leidend. In plaats van onze Nederlandse Jeugd en de uitdagingen waar zij voor staan. Ik vind dat waardegedrevenheid mist.
Meerderjarig of volwassen
Het debat over de overgang 18- naar 18+ zal nog langer spelen in het jeugdveld en in de Tweede Kamer. Op je 18e ben je meerderjarig, maar dat is niet hetzelfde als volwassen zijn en in staat zijn om alle consequenties van je eigen keuzes te overzien. Dat is een illusie!
