De Wet versterking participatie op decentraal niveau is dinsdag 4 juni aangenomen door de Eerste Kamer. Met deze wet wordt de betrokkenheid van inwoners bij de voorbereiding, uitvoering en evaluatie van beleid op decentraal niveau versterkt. Ook wordt het uitdaagrecht wettelijk verankerd.
De nieuwe wet betekent voor gemeenten dat ze een participatieverordening moeten opstellen. Een participatieverordening vervangt de huidige inspraakverordening en stelt duidelijkere kaders voor participatie. Met het uitdaagrecht kunnen inwoners een verzoek indienen om een taak van de overheid over te nemen.
De VNG is positief over de wet, maar merkt in haar inbreng richting de Eerste Kamer wel op dat deze meer inzet van gemeenten vergt dan alleen het opstellen van een participatieverordening. Het is een andere manier van werken en processen inrichten en contact hebben met de inwoners.
Met de inspraakverordening worden inwoners vooral betrokken bij de voorbereiding van beleid. Met de nieuwe participatieverordening leggen gemeenten vast hoe zij inwoners betrekken bij de voorbereiding, maar ook de uitvoering en evaluatie van beleid. Verder moet de participatieverordening een kader voor het uitdaagrecht bevatten en vermelden wanneer en hoe inwoners daar gebruik van kunnen maken.
De wet treedt naar verwachting op 1 januari 2025 in werking. Er geldt een overgangstermijn van 2 jaar, dit betekent dat elke gemeente voor 1 januari 2027 over een participatieverordening moet beschikken. Inmiddels zijn er al een aantal gemeenten die een participatieverordening hebben opgesteld of hiermee bezig zijn.
Om gemeenten te helpen, bracht de VNG eerder al een handreiking Aan de slag met participatie uit. Gemeenten kunnen hiermee nadenken over het participatiebeleid dat past bij hun lokale situatie en dit bijvoorbeeld vastleggen in participatiebeleid. Dit najaar verschijnt de model participatieverordening. Gemeenten kunnen deze modelverordening gebruiken om hun eigen participatieverordening vorm te geven.
