Rutte IV was het kabinet dat een klap op de hervormingsagenda jeugd kon geven. Maar niet zonder slag of stoot. En of dit nu de grote hervorming is waar de jeugdzorg zo naar snakt is maar de vraag.
Nu Rutte IV gevallen is, is het tijd om het kabinet te evalueren. Hoe heeft dit kabinet het gedaan op het gebied van de jeugdzorg? En wat zou een volgend kabinet bovenaan de agenda moeten zetten? PONT | Zorg & sociaal sprak met Roelie Bosch, wethouder jeugd, onderwijs, welzijn en leefbaarheid in Almere.
‘De start van het kabinet was heel moeizaam’, zegt Bosch. ‘Dat kwam met name omdat de coalitiepartijen besloten hadden om te bezuinigen op de jeugdzorg. Terwijl er vlak daarvoor was afgesproken dat dáár niet meer aan gemorreld moest worden. Met die bezuiniging was de start bijzonder ongemakkelijk.’
‘Ook voor de staatssecretaris’, vervolgt Bosch. ‘Ik heb Maarten van Ooijen leren kennen als een staatssecretaris die heel betrokken is bij de gemeenten. Hij komt natuurlijk ook uit gemeenteland, als voormalig wethouder in Utrecht. Maar hij zat wel met de afspraak die de coalitiepartijen tijdens de kabinetsonderhandelingen hadden gemaakt, de bezuiniging op de jeugdzorg. Dat heeft gelijk alles op scherp gezet. De gemeenten gingen gelijk in de weerstand. Het werd een proces van lang onderhandelen en kijken waar je elkaar kan bereiken, en wat eruit te slepen valt.’
Uiteindelijk kwamen de gesprekken op gang en maakten gemeenten en Rijk de hervormingsagenda. ‘De meeste gemeenten vinden het een goed akkoord, al zijn ze niet gelukkig met de financiën. Maar ik zie dat toch anders’, zegt Bosch. ‘Dat komt door Sharon Stellaard, die haar promotieonderzoek bij ons deed naar de geschiedenis van de jeugdzorg. En zij wijst ons erop dat de jeugdzorg een systeem is dat almaar verder is ontwikkeld en in een steeds rapper tempo. Als ik haar proefschrift lees over hoe we de jeugdzorg hebben opgebouwd, dan word ik daar niet vrolijk van: wat zijn we nu eigenlijk aan het doen’
Bosch’ kritiek op de hervormingsagenda is dat het gesprek over de inhoudelijke verbetering van de jeugdzorg overgeslagen is. ‘Zodra het over geld gaat, en vooral mínder geld, stopt het gesprek over de inhoud.’
‘Het gaat steeds meer over efficiëntie. Het moet goedkoper en sneller. Maar daarmee verlies je de effectiviteit uit het oog. Je kijkt niet meer naar wat nodig is voor het kind’, zegt Bosch. ‘Tachtig procent van de problemen die jeugdzorg probeert op te lossen liggen niet aan het kind, maar aan de ouders. De twee grootste oorzaken voor jeugdhulpvragen zijn vechtscheidingen en gebrek aan bestaanszekerheid. Dat zijn maatschappelijke problemen, waar ik als Wethouder maar beperkt wat aan kan doen.’
Daarom zou Bosch graag zien dat een volgend kabinet beter integraal samenwerkt. ‘Want als er niet integraal wordt gewerkt aan bestaanszekerheid, aan het kinderopvangtoeslagenprobleem, aan het minimumloon en de hoogte van de uitkeringen, aan de woningnood, aan het lerarentekort en de prestatiedruk op jongeren – dan blijven de jeugdhulpvragen komen.’
