Op 27 juli 2023 publiceerde het Informatie Knooppunt Zorgfraude (IKZ) een overzicht over meldingen van zorgfraude. Dit beeld is onthutsend, vindt André den Exter, universitair hoofddocent Gezondheidsrecht aan Erasmus School of Law. Het is tijd voor meer ingrijpende maatregelen zo schrijft Den Exter in een opiniestuk in het Nederlands Dagblad. Volgens hem zou het systeem van persoonsgebonden budget (pgb), waarbij de verzekerde zijn eigen zorggeld kan besteden en zo maximale behandelingsvrijheid geniet, moeten worden afgeschaft. Een uitzondering zou moeten worden gemaakt voor pgb-zorg in de familiesfeer.
Uit de cijfers van het IKZ blijkt dat er een lichte daling van fraudemeldingen zichtbaar is vergeleken met vorig jaar, toch “blijven de maatschappelijke kosten onverantwoord hoog”, volgens Den Exter. “Hoogste tijd voor ingrijpende maatregelen dus. Een daarvan betreft de afschaffing van het persoonsgebonden budget. Deze verworvenheid biedt maximale keuzevrijheid aan verzekerden om zelf zorg in te kopen, veelal bij zelfstandig werkende zorgondernemers. Maar keuzevrijheid heeft zijn prijs, het risico op te hoge of onterechte declaraties en daarmee het weglekken van publiek geld in de zakken van zorgondernemers is simpelweg te groot.” Zorgondernemers die misbruik maken van zorggeld, noemt Den Exter zorgcowboys.
Van alle fraudemeldingen komt 33 procent van pgb-zorg, maar volgens Den Exter kan dat percentage mogelijk hoger uitvallen als het totaalbeeld van fraudesignalen beter inzichtelijk wordt. Volgens de gezondheidsjurist zou pgb-zorg daarom vervangen moeten worden door gecontracteerde zorg door zorgverzekeraars en gemeenten: “[die zorg biedt] in beginsel meer waarborgen om zorgcowboys buiten de deur te houden.”
Echter gaat het wanneer gemeenten het zorggeld verdelen ook wel eens wat mis: “Waar zorgverzekeraars inzetten op bijzonder toezicht op de naleving van zorgcontracten, ontbreekt het gemeenten aan expertise om de kwaliteit van ingekochte zorg en de achtergronden van zorgondernemers te beoordelen. Bekend zijn de verhalen van niet-geregistreerde zorgaanbieders en vastgoedondernemers die zorgactiviteiten aanbieden via dubieuze constructies waarop gemeenten nauwelijks zicht hebben. Toezicht en controle op zorg-in-natura moet en kan ook beter. Dit laat onverlet dat vanwege de fraudegevoeligheid afgezien dient te worden van pgb-zorg.”
Er is echter een vorm van pgb-zorg die wel werkt en niet tot grootschalige fraude leidt, ziet Den Exter: “Een uitzondering betreft de pgb-zorg verleend in de familiesfeer. Onmiskenbaar biedt het pgb hier grote voordelen waaronder de continuïteit van zorg verleend door een bekend persoon in plaats van verschillende zorgverleners. Die categorie is beperkt in omvang en sluit commerciële zorgaanbieders uit.”
