In Nederland wonen en werken naar schatting ruim 375.000 arbeidsmigranten afkomstig uit Midden- en Oost-Europese landen (NIDI & CBS, 2020). Pharos deed onderzoek naar de gezondheid en de toegang tot zorg van deze groep arbeidsmigranten, die veelal laaggeschoold werk doen: ‘Zorg(en) voor arbeidsmigranten´.
‘Mensen zijn aan het overleven, denken niet aan hulp vragen. En ze hebben ook geen tijd voor hulp, ze zijn altijd aan het werk’ - Arbeidsmigrant
Door slechte werk- en leefomstandigheden loopt deze groep werknemers grotere risico’s op fysieke gezondheidsklachten. ‘Ook het risico op mentale gezondheidsproblemen is groter, door de chronische stress veroorzaakt door hoge werkdruk, een laag en onzeker inkomen en slechte woonomstandigheden’, stellen Goorts en Smal.
‘Veel mensen weten niet wat hun rechten zijn, en waar ze ondersteuning kunnen krijgen. Professionals zien veel stress, depressie, en mensen die overspannen zijn. Door de lange werkdagen is er weinig ruimte voor sociaal contact en ontspanning. Ondanks dat er weinig harde cijfers zijn, zijn er wel signalen dat het middelengebruik (roken, alcohol en drugs) relatief hoog is onder deze groep’, aldus de onderzoekers.
De angst om hun baan te verliezen kan ertoe leiden dat arbeidsmigranten zich niet ziek durven te melden, met alle gevolgen van dien. Maar er zijn meer drempels voor deze groep om de zorg in te schakelen. De taal vormt een barrière, voor zowel het vinden van informatie als voor het krijgen van toegang tot zorg.
‘Ja, mensen wachten lang. Door taal, schaamte, en omdat het moeilijk is om vrij te krijgen van werk. Ook omdat zij weinig vertrouwen hebben in de huisarts of de dokter hier. Ze denken ook: over een paar maanden ga ik naar Polen, dan ga ik daar wel’ – Professional
Veel arbeidsmigranten zijn daarnaast niet vertrouwd met het Nederlandse zorgsysteem. Het systeem in land van herkomst werkt anders en in combinatie met de taalproblemen leidt dit regelmatig tot miscommunicatie en het gevoel dat men niet serieus genomen wordt. 37% van de arbeidsmigranten heeft weinig vertrouwen in de Nederlandse zorgprofessionals.
De problematiek beperkt zich niet tot de arbeidsmigranten maar treft hele gezinnen. Professionals van welzijns- en zelforganisaties signaleren dat ouders veel opvoedvragen hebben, maar niet weten waar ze terecht kunnen voor hulp. Wanneer de ouders heen en weer pendelen tussen geboorteland en Nederland betekent dat ook voor kinderen dat zij afwisselend in Nederland en in het thuisland zijn. Dit heeft gevolgen voor het onderwijs en hun sociaal-emotionele ontwikkeling. Spanningen in de gezinnen leiden soms tot huiselijk geweld.
Neem gezondheid en welzijn mee bij het ontwikkelen van beleid voor arbeidsmigranten. Stimuleer het beter organiseren van bedrijfsgezondheidszorg en gezonde en veilige werkomstandigheden door uitzendbureaus en werkgevers. Investeer in preventie én in de integratie en het taalonderwijs van deze groep, zet vaker tolken in. Dit zijn een aantal van de aanbevelingen die onze onderzoekers doen. Lees het rapport voor nog meer aanbevelingen.
