Binnen het Nederlandse zorgstelsel is het pgb een passend alternatief voor de zogenaamde Zorg in Natura (ZiN), waarbij de gemeente, het zorgkantoor of de zorgverzekeraar afspraken met zorgorganisaties maakt. Het pgb geeft meer regie aan mensen met een hulpvraag om zelf te bepalen welke zorgverleners ze inschakelen, wanneer en waar ze met hen afspreken en hoe de zorg wordt geleverd. Het afsluiten van contracten met zorgverleners, administratieve taken en betalingen, zijn verantwoordelijkheden van de hulpbehoevenden.

Budgethouder

Als een inwoner het pgb ontvangt, is diegene de budgethouder. De budgethouder kan zelf een zorgverlener kiezen. Met de zorgverlener worden afspraken gemaakt over de vorm van zorg, de tijden waarop de zorg geleverd wordt en de betalingen. Deze afspraken zijn vastgelegd in een zorgovereenkomst.

Voor een budgethouder zijn er voorwaarden en verplichtingen. Zo moet iemand ‘pgb-vaardig’ zijn. Dit omschrijft in hoeverre iemand in staat is om goede afspraken te maken met een zorgverlener en/of de juiste zorg wordt ingekocht. De pgb-verstrekker, bijvoorbeeld de gemeente, controleert of iemand pgb-vaardig is (zie ook de publicatie ‘10 punten pgb-vaardigheid’). Betalingen lopen via de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Ook wordt er verwacht dat de budgethouder een overzichtelijke pgb-administratie bijhoudt.

Voor een deel van de ondersteuning kunnen budgethouders ook bijvoorbeeld familieleden of buren inhuren, wat gaten vult in huidige tekort op de arbeidsmarkt aan professionele zorgverleners. Het pgb kan daarnaast ook als aanvulling op de reguliere zorg dienen. Ook is het mogelijk om voor verpleging en verzorging een pgb te ontvangen via de zorgverzekering (Zvw-pgb). Het portaal Mijnpgb.nl is ontwikkeld om onder andere de administratie voor budgethouders vergemakkelijken, de preventie van fraude stimuleren en voor kostenverlaging zorgen.

Passende zorg

Sinds de decentralisatie van langdurige zorg en jeugdzorg in 2015 is het pgb ondergebracht in vier wetten: de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), de Jeugdwet, de Wet langdurige zorg (Wlz) en de Zorgverzekeringswet (Zvw). Een grotere hervorming van het zorgstelsel, waarbij veel zorgtaken zijn overgedragen van de landelijke overheid naar gemeenten en zorgverzekeraars, stelt individuele behoeften (zorg op maat) centraal.

Gezien voor mensen met een pgb de mate van keuzevrijheid voor een pgb, toereikende tarieven en administratieve lasten een uitdaging kunnen zijn, neemt de Rijksoverheid maatregelen om het pgb te verbeteren. Samen met partijen zoals Per Saldo (landelijke vereniging van mensen met een pgb), de Sociale Verzekeringsbank (SVB), BVKZ (branchevereniging voor kleinschalige zorg) en gemeenten, maar ook zorgkantoren en zorgverzekeraars wordt gestreefd naar een voorziening van passende en goede zorg voor mensen met een kwetsbare gezondheid. Belangrijke stappen hiervoor zijn het:

–geven van informatie en voorlichting aan mensen die een pgb voor zichzelf of iemand anders overwegen;

–geven informatie en voorlichting aan zorgverleners over het leveren van zorg aan een budgethouder;

–helpen om een bewuste keuze te maken voor een pgb;

–het minder ingewikkeld maken van pgb-administratie;

–het aanpakken van fraude met persoonsgebonden budget (pgb)

Vanaf januari 2025 zal aan iedereen binnen de Wet langdurige zorg (Wlz) een persoonsgebonden budget (pgb) op maat worden toegekend. In het kader van meer efficiëntie bij de inzet van het pgb is deze maatregel, die het maximumbedrag per persoon vervangt, bedoeld om voor minder zorgkosten en administratieve druk te zorgen.

PGB 1.0 en 2.0

Sinds de uitvoering van de Jeugdwet en de Wmo werd overgeheveld naar de gemeente, was er behoefte aan een systeem dat de uitvoering van het trekkingsrecht toegankelijk maakte voor alle betrokken partijen. Het SVB ontwikkelde toen het systeem PGB1.0, een digitaal ondersteuningssysteem waar de pgb-zorg in geadministreerd wordt.

Met de introductie van PGB2.0 willen de initiatiefnemers het huidige pgb-systeem toekomstbestendig maken. Het zal voor de budgethouder voortaan sneller, gemakkelijker en overzichtelijker worden om de pgb-administratie bij te houden. Voor de gemeenten betekent het een efficiëntere afhandeling van dossiers en een rechtmatigere, minder fraudegevoelige uitvoering van het pgb-trekkingsrecht. Via het portaal Mijnpgb.nl kunnen budgethouders, zorgverleners, zorgkantoren, gemeenten en SVB hun administratie beheren.

In juni 2018 werd de eerste proefversie gedraaid en sinds juni 2021 zijn alle zorgkantoren en de daarbij aangesloten budgethouders overgegaan naar het nieuwe pgb-portaal. Het PGB2.0-systeem is dus in gebruik, maar nog niet af. Sinds 14 juni 2022 kunnen budgethouders, vertegenwoordigers en zorgverleners van de gemeenten Drimmelen, Gorinchem, Nederweert, Opmeer en Veere het PGB Portaal gebruiken. De aansluiting van deze 1e groep gemeenten wordt met alle betrokken partijen zorgvuldig geëvalueerd. Het doel is om uiterlijk in 2029 alle gemeenten te laten aansluiten op het PGB2.0-systeem.  

De implementatie van van PGB 2.0 wordt stapsgewijs doorontwikkeld aan de hand van een programma van eisen dat onder regie van VWS door alle ketenpartijen is vastgesteld.

[1] Ontwikkeling en implementatie PGB 2.0 | VNG. (z.d.). VNG. https://vng.nl/projecten/ontwikkeling-en-implementatie-pgb-20#:~:text=Dit%20PGB2.,registreren%20en%20betalen%20van%20zorgdeclaraties.