Steeds meer mensen waren de afgelopen jaren langer dan een jaar werkloos. Ook de groep mensen die wel beschikbaar was voor werk, maar de arbeidsmarkt ontmoedigd de rug toekeerde is groter geworden. Zodra werklozen ontmoedigd raken en niet meer als werkloos worden meegeteld daalt de (langdurige) werkloosheid. Het aantal mensen dat ontmoedigd de arbeidsmarkt verlaat is maar beperkt gevoelig voor schommelingen in de conjunctuur. Dat blijkt uit onderzoek van CPB en CBS.
In 2014 waren 660 duizend personen van 15 tot 75 jaar werkloos, van wie 250 duizend langer dan een jaar. Bovenop de 660 duizend werklozen waren er 363 duizend personen direct beschikbaar voor werk, maar zij hebben hier niet naar gezocht. Van deze groep mensen waren er ongeveer 100 duizend ontmoedigd. Deze mensen zoeken niet naar werk omdat ze hier weinig resultaat van verwachten. De overige 263 duizend hadden een andere reden om niet (meer) naar werk te zoeken.
Vooral 45-plussers en vrouwen ontmoedigd
Langdurig werklozen en mensen die zijn ontmoedigd zijn in de regel ouder dan werklozen die minder dan een jaar geleden werkloos zijn geworden. Van de groep ontmoedigden is het aandeel vrouwen en 45-plussers echter groter dan bij de langdurig werklozen. Daarnaast zijn ontmoedigden gemiddeld lager opgeleid.
Werkloosheid gevoeliger voor conjunctuur dan ontmoediging
Werkloosheid is gevoeliger voor de conjunctuur dan ontmoediging. Aan het begin van de crisis in 2008 nam de werkloosheid korter dan een jaar toe en na enige tijd ook de langdurige. Het aantal ontmoedigden bleef in de beginperiode van de crisis vrij constant. Vanaf 2009 steeg het aantal werklozen harder, maar het aantal mensen dat ontmoedigd was daalde toen nog. Pas vanaf 2011 steeg het aantal mensen dat zich ontmoedigd terugtrok van de arbeidsmarkt aanmerkelijk.
Twee op de drie een uitkering
Zowel langdurig werklozen als ontmoedigden hebben vaker een uitkering dan mensen die korter dan een jaar werkloos zijn. Van deze laatste groep heeft de helft een uitkering, van de langdurig werklozen en ontmoedigden bijna twee derde. Mensen die minder dan een jaar werkloos zijn hebben bijna altijd een werkloosheidsuitkering. Langdurig werklozen hebben vaker een bijstandsuitkering en ontmoedigden vaker een bijstands- of een pensioenuitkering. Een vijfde van de ontmoedigden heeft nog nooit betaald werk gehad. Dat zijn vooral nieuwkomers op de arbeidsmarkt, zoals schoolverlaters.
Weinig ontmoedigden een jaar later een baan
Van de mensen die in 2013 minder dan twaalf maanden werkloos waren had één jaar later bijna 45 procent betaald werk. Van de langdurige werklozen had iets minder dan een kwart binnen een jaar werk. Bij ontmoedigden is dit aandeel veel lager; 8 procent van hen ging één jaar later aan de slag in een betaalde baan. Ze gaan relatief vaak aan het werk als zelfstandige. Werklozen en overige non-participanten komen vaker terecht in flexibele arbeidscontracten.
