10% van de Vlaamse jongeren heeft schulden

Om het financieel gedrag van jongeren in kaart te brengen bevroeg Cebud, het Centrum voor budgetadvies en –onderzoek verbonden aan hogeschool Thomas More, 2.447 leerlingen uit de derde graad van het secundair onderwijs. Het onderzoek reikt bouwstenen aan voor preventie, vorming en financiële opvoeding bracht het financieel risicogedrag van adolescenten in kaart.

Heel wat geld te besteden en toch schulden
Jongeren hebben heel wat geld te besteden (gemiddeld 2.394 euro per jaar) en geven dit voornamelijk uit aan uitgaan, snoep en snacks of games. 12% van de ondervraagde jon-geren vertoont een consistent patroon van financieel risicogedrag: geld lenen, spelen voor geld, weddenschappen, geld uitgeven dat er eigenlijk niet is. Ongeveer 10% van de jongeren heeft op dit moment schulden. 2% van alle jongeren heeft moeite om geleend geld terug te betalen. Het uitgaansgedrag en de financiële draagkracht van het gezin zijn belangrijke determinanten voor financieel risicogedrag van jongeren. Financieel risicogedrag dat langdurig of frequent voorkomt, kan leiden tot financiële moeilijkheden.

Beperkte financiële kennis en vaardigheden
Jongeren hebben een beperkte kennis van abstracte financiële begrippen en concepten. Zij schatten hun financiële vaardigheden desondanks vrij hoog in. Zij vinden zichzelf vooral sterk in het weerstaan aan verleidingen en in het stellen van prioriteiten, terwijl ze minder sterk zijn in administratieve vaardigheden en overzicht houden. Betere financiële kennis en vaardigheden beschermen jongeren tegen risicogedrag. De financiële opvoeding die ze thuis krijgen speelt daarbij een rol. Jongeren de verantwoordelijkheid geven over een aantal uitgavenposten, zoals kleding, verschaft hen leerkansen. In het gezin moeten ook duidelijke afspraken gemaakt worden over de manier waarop de kinderen hun geld kunnen besteden.

Zelf geld verdienen is een goede leerschool
Zelf geld verdienen draagt bij tot het versterken van een aantal financiële vaardigheden, en doet jongeren naar eigen zeggen beter nadenken over hun uitgaven. Het is pas als jongeren zich bewust zijn van de risico’s die ondoordacht geld uitgeven met zich mee-brengen dat ze tot een daadwerkelijke financiële gedragsverandering komen.

Jongeren hebben behoefte aan toegankelijke, gekende, objectieve en betrouwbare in-formatiekanalen om hun financiële kennis te vergroten. En werken aan bewustwording vereist ‘maatwerk’. Hen confronteren met getuigenissen van jongvolwassenen met financiële moeilijkheden, hen ‘verplichten’ tot het bijhouden van de eigen uitgaven of hen vragen een tijdje rond te komen met een beperkt budget,… het is maar een greep uit de suggesties die vooral leerkrachten kunnen gebruiken om jongeren bewust te maken van de risico’s.

Budgetteren, sparen, rondkomen
Zelf geven jongeren aan dat ze weinig zicht hebben op de kosten van een zelfstandig leven en willen ze dat er meer aandacht wordt besteed aan het versterken van vaardig-heden die te maken hebben met budgetteren, sparen, rondkomen en omgaan met reclame en allerhande verleidingen. Ze zien dat het liefst gebeuren via interactieve werkvormen en inhouden, die zoveel mogelijk vertrekken van realistische contexten (bv. budgetteren bij het organiseren van een klas/schoolevenement) en spelelementen bevatten.

Handvaten voor ouders en leerkrachten
Vorming, bewustmaking en preventie kunnen veel onheil voorkomen. De onderzoekers pleiten dan ook een voor een ondersteunend programma of instrumenten voor ouders met concrete handvaten om zelf de financiële opvoeding van hun kinderen te versterken. Ook het onderwijs kan helpen. Tijdens de schoolloopbaan zou er voldoende aandacht besteed moeten worden aan het versterken of aanleren van financiële competenties die aansluiten bij de leefwereld van de jongeren.