Steeds vaker en luider klinkt in de jeugdzorg de roep om meer geld. Geld om kwaliteit te verbeteren en wachtlijsten weg te werken. Maar wat als dat geld niet of niet genoeg komt? Bij gemeenten staat het water immers vaak ook aan de lippen. Onlangs ging inspecteur-generaal Marina Eckenhausen van de IGJ in op de roep om financiële steun. Zij stelt dat aanbieders bij het oplossen van problemen ook wat meer naar zichzelf mogen kijken. Dat ze eerlijk moeten zijn over welke zorg ze wel en niet kunnen leveren en samenwerkingen met andere aanbieders moeten overwegen.
Door Teun Oosterbaan en Teun Haans
Dit zijn goede stappen, maar er is meer. Natuurlijk is het aan aanbieders om vooral in de spiegel te kijken hoe het beter, slimmer en effectiever kan. Zonder direct om meer geld te vragen. Maar hoe beter en realistischer aanbieders de zorg gezamenlijk kunnen inkopen, hoe kleiner de kans op geldnood in een later stadium. Maar hoe koop je in op kwaliteit in plaats van kwantiteit?
1. Definieer ‘kwaliteit’ in termen van de beste zorg aan cliënten, producten, zorgprogramma’s en zorgstandaarden, met een optimale mix tussen de hoeveelheid cliëntgebonden en niet cliëntgebonden tijd die daarbij past.
2. Werk met transparante kostprijzen en inzichtelijke tijdsregistratie. Maak tijdsregistratie een gewoonte in en ondersteunend aan het werk.
3. Zie contractmanagement als integraal proces. Van het afsluiten van overeenkomsten, via implementeren, tot het uitvoeren en monitoren van contractuitnutting, en weer terug. Dit is te zien als een jaarlijkse cyclus.
4. Zorg voor kwaliteit van data. Dat begint bij kwaliteit van registratie aan de bron en investeren in de kennis en kunde van de mensen die dat moeten doen. Neem zoveel mogelijk belemmeringen voor hen weg, faciliteer hen en maak hen eigenaar. Vertaal deze data vervolgens naar een visueel dashboard voor medewerkers en managers.
5. Werk samen met gemeenten. Laat zien wie je bent, en wat je in huis hebt. Wees open en transparant in het tonen van ‘de boeken’ en nodig elkaar uit om de wereld door de bril van de ander te bekijken. Zoek naar punten waarop je waarde kunt toevoegen aan wat gemeenten nodig hebben om hun werk te doen. Probeer elkaar te helpen in plaats van elkaar de tent uit te vechten over tarieven.
De term management is gevoelsmatig ergens richting het grofvuil verdreven, maar dat is op dit vlak allerminst de bedoeling. Het managen op data van kwantiteit, afgesproken resultaten en kwaliteit van dienstverlening is cruciaal om efficiënt met schaarse budgetten om te gaan. Bovendien laat het zien waar verbeteringen door te voeren zijn in het faciliteren van medewerkers.
Het vergt vervolgens leiderschap om cijfermatige inkoop, contractmanagement en kostprijzen op een begripvolle manier door te vertalen naar hulpverleners. Een gezonde mix van leiderschap en management kan ervoor zorgen dat registratie voor medewerkers niet voelt als een belemmering maar als motivatie om het werk navolgbaar, transparant én betaalbaar te houden.
Afspraken op basis van kwaliteit vraagt een samenwerking tussen gemeenten en hulpverleningsorganisaties. Het vraagt ook om inzicht in de huidige situatie. Let beter op wat je inkoopt, hoe je inkoopt en hoe je stuurt. Zo loop je een stuk minder achter de feiten aan en hoef je minder tarievenbrandjes te blussen. Hoe minder van dat soort brandjes, hoe stabieler de organisatie en hoe beter de zorg en relatie met gemeenten.
Hierbij moet wel gezegd worden dat deze situatie uitgaat van een organisatie die nog in staat is om dit soort problemen zelf op te lossen. Staat het water echt volledig aan de lippen, dan zijn bovenstaande doelstellingen misschien niet realistisch. Natuurlijk is het goed om te kijken hoe we dat soort instellingen op een constructieve manier uit die situatie kunnen helpen. Maar er is dus ook zeker iets voor te zeggen om niet maar blindelings kapitalen naar zorgaanbieders te sturen, als die vervolgens niets veranderen in hun proces van zorginkoop, sturing en begrip voor de maatschappelijke gevoeligheid dat gemeenschappelijk geld in de zorg schaars is, en ook altijd schaars zal blijven.
Teun Oosterbaan is directeur van The Beagle Armada, een IT-consultancy in de zorg. Teun Haans is clustermanager bij hulpverleningsinstelling Sterk Huis.
