Tijdens zijn promotie in 2008 waarschuwde arbeidssocioloog Fabian Dekker er al voor: enorme krapte op de arbeidsmarkt door vergrijzing. “Jammer genoeg is daar weinig mee gedaan. Technologie kan een uitkomst bieden. Robotarmen kunnen heel goed mensen wassen en arbeidstekorten in de zorg opvullen.” Arbeidsmigranten inzetten om personeelskrapte tegen te gaan, lijkt hem daarentegen niet slim.
Vergeleken met andere Westerse landen doet Nederland weinig aan technologische innovatie rond AI en big data. Volgens Fabian Dekker komt dat vooral omdat de arbeid in Nederland te goedkoop is. “Dat maakt de stap om technologie in te zetten groot, terwijl je het bijna overal kunt inzetten. In de juridische sector kan je rechterlijke vonnissen automatiseren. Er bestaan robotadvocaten. Op Schiphol kan het natuurlijk ook efficiënter. Dat het niet gebeurt heeft niet alleen met kosten te maken, maar ook omdat de technologie nog niet zo ver is.”
Het kan ook misgaan met de inzet van robots op de werkvloer. Dekker noemt hotels in Japan waar inchecken wordt geregeld door robots: “Ze begrijpen de incheck niet en verstaan verschillende talen niet. In het hotel zijn ook robots die bagage sjouwen, maar deze knallen op elkaar. Op het gebied van ontwikkeling moet er dus ook veel gebeuren.”
We zitten in een zorginfarct. We moeten met steeds minder zorgverleners, steeds meer zorg geven. Daarom zijn er heel veel zorgmedewerkers nodig. Volgens Dekker is automatiseren onderdeel van de oplossing, maar zijn er nog veel hobbels om te nemen: “Er is nog veel onbekendheid over wat er precies allemaal kan met robots. En in de gezondheidszorg heb je ook met de eindgebruiker te maken. De ouderen, de omgeving en de zorgprofessionals, die er uiteindelijk mee moeten gaan werken.”
“Je hoeft niet meer aan een onbekende zorgmedewerker te vragen om je te wassen”
Toch zegt hij dat je in de ouderenzorg veel robots kunt inzetten. Mensen kunnen bijvoorbeeld gewassen worden door robotarmen. Voor minder menselijke maat is hij niet bang: “Uit onderzoek blijkt dat de gebruikers van de robots positief zijn. Ze schamen zich juist niet meer. Ze hoeven niet meer te vragen aan een onbekende zorgmedewerker of een familielid om te helpen. Je haalt ook gelijk een stuk mantelzorg weg.”
Er wordt nu vooral gedacht aan een oplossing door zorgwerknemers uit het buitenland te halen. “Dat lijkt mij niet handig. In de jaren zestig hadden we hetzelfde probleem. Die groepen hebben zo’n drie generaties nodig gehad om hun positie te verwerven in de samenleving en de arbeidsmarkt. Daar komt bij dat we ook helemaal geen woningen hebben. Je haalt allemaal sociale negatieve effecten binnen, terwijl je ook kan automatiseren.”
