Boren en gaten: de wens achter de hulpvraag

Rolf en Isa zetten een grote stap. Ze gaan de belangrijkste mensen in hun leven uitnodigen voor een bijeenkomst om een plan te maken voor de toekomst. Samen met een hulpverlener bereiden ze de laatste details voor.

Ze formuleren zorgvuldig de vragen waar ze met hun omgeving over willen nadenken:

Hoe kunnen wij, Isa en Rolf, met behulp van een budgetcoach onze administratie en betalingen op orde krijgen?
Hoe kunnen wij, Isa en Rolf, zo spoedig mogelijk het traject van schuldsanering opstarten?
Hoe kunnen wij, Rolf en Isa, ondersteuning regelen voor het schoonmaken van ons huis?
Isa vindt het sowieso belangrijk om haar oma uit te nodigen. Ze heeft een goede band met haar. Daarnaast heeft oma haar wel eens vaker geholpen. Ze stuurt oma een brief en wacht af.

Een aantal dagen gaan voorbij. Isa heeft nog geen reactie ontvangen van oma. Ze besluit haar te bellen, want misschien snapt oma niet wat de bedoeling is. Oma neemt op en reageert als volgt:

Isa, waarom ben ik uitgenodigd? Ik heb toch geen verstand van schuldsanering. Dat deden we vroeger anders. Ik had een simpel kasboekje om alles bij te houden. En huishoudelijk ondersteuning? Ik ben daar te oud voor. Daar heb je toch instanties voor …?

Misschien heeft oma gelijk, denkt Isa, en is een Meedenkbijeenkomst een slecht idee. Wat moet ze zeggen tegen haar hulpverlener? Hij zal niet blij zijn als ze de bijeenkomst afzegt. Hij heeft er veel tijd in gestoken.

In mijn blog Meedenkbijeenkomst of Tupperware party sta ik uitgebreid stil bij het doel van een Meedenkbijeenkomst. Het gebeurt vaak dat mensen in de laatste voorbereidingsfase hun bijeenkomst afblazen. Bijvoorbeeld, omdat ze er het nut niet van inzien. Of, omdat ze bang zijn dat ze veel mantelzorgtaken op hun bordje krijgen.

Boren en gaten
Veel mensen zijn vooral bezig met HOE iets moet worden opgelost (hulpaanbod). Tijdens dit proces is er een risico dat mensen uit het oog verliezen wat het hulpaanbod eigenlijk moet opleveren (de wens).

Bijvoorbeeld: Hoe kunnen Isa en Rolf zo spoedig mogelijk schuldsanering regelen?

• Hulpvraag: Hoe kunnen wij, Isa en Rolf, zo spoedig mogelijk het traject richting schuldsanering opstarten?

• Hulpaanbod: Het traject richting schuldsanering.

Hulpvragen van professionals hebben de eigenschap om qua taal aan te sluiten op een hulpaanbod. Het risico is dat men vooral bezig is met het matchen van een hulpvraag aan een bestaand hulpaanbod. Een metafoor van Jos Burgers die ik in mijn trainingen gebruik om dit uit te leggen is de metafoor van boren en gaten. In zijn boek Gek op gaten gebruikt Jos Burgers deze metafoor als rode draad.

‘Gek op gaten’ wordt ingeleid door een verzonnen verhaal waar Burgers iemand spreekt die in de verspanende gereedschappen werkzaam is.

Op de vraag waar de cliënten van de man gelukkig van worden, antwoordt de man: “Van boren. Houtboren, metaalboren. En diamantboren natuurlijk, daar is echt veel vraag naar.” Waar het echt om draait en waar de cliënt gelukkig van wordt, zijn de gaten. En het liefst zonder te boren.

In deze metafoor staan de boren centraal voor de producten en/of diensten die de lezer levert. De vraag die hierbij gesteld kan worden is in hoeverre de meeste boren daadwerkelijk gaten maken en hoe de kloof tussen boren en gaten overbrugd kan worden. Cliënten zijn niet op zoek naar producten, maar naar oplossingen.

Bron: http://www.pvko.nl/k/news/view/542/437/gek-op-gaten.html

De wens achter de hulpvraag
Belangrijk is om bij de ander door te vragen welke wens de oplossing precies moet vervullen. Hoe ziet de situatie van de ander er dus uit als het hulpaanbod voor/ door hem of haar is geregeld?

Stel, Rolf en Isa, de schuldsanering is binnen 3 maanden geregeld. Als ik over drie maanden bij jullie op visite kom. Hoe zou het dan met jullie gaan? Of: Wat heeft de schuldsanering opgeleverd?

Het zou kunnen dat Isa en Rolf antwoorden dat ze meer overzicht hebben over hun inkomsten en uitgaven. Dat zou voor veel rust zorgen. Ze zouden van het geld leuke dingen kunnen doen. Ze zouden tijdens deze uitstapjes nieuwe mensen leren kennen en hun vriendenkring uit kunnen breiden. Of ze hebben een schoner huis waar een gezellige sfeer heerst.

Als de focus zou liggen op de eigenlijke wensen van Rolf en Isa, dan zouden de vragen voor de Meedenkbijeenkomst er mogelijk anders uitzien:

• Hoe kunnen wij, Rolf en Isa, meer rust en overzicht krijgen over onze inkomsten en uitgaven?

• Hoe kunnen wij, Rolf en Isa , nieuwe mensen ontmoeten en onze vriendenkring vergroten?

• Hoe kunnen wij, Rolf en Isa, hun huis schoner en gezelliger maken?

Deze vragen zijn niet bepaald SMART of in moeilijke woorden geformuleerd, maar voor het maken van een eigen plan hoeft dit niet. Misschien besluit de oma van Isa bij het lezen van deze vragen dat ze nu wel tips en oplossingen zou kunnen geven. Van schuldsaneringen heeft ze geen verstand, maar ze weet wel goed hoe je regie en overzicht kunt krijgen over je inkomsten en uitgaven.

Omdat er nog geen kant-en-klare oplossingen in de vragen zijn opgenomen, zal er tijdens deze bijeenkomst alle ruimte zijn voor eigen ideeën. Een buurvrouw heeft mogelijk kennissen in Zeeland wonen die ook graag een weekje weg willen. Misschien kunnen Rolf en Isa een week ruilen van woning?

Andere voorbeelden:

Hulpvraag/ Boor: Hoe kan ik een scootmobiel aanvragen?
Wens/ Gat: Ik wil onafhankelijk kunnen reizen en tijdens deze uitjes nieuwe mensen leren kennen.

Hulpvraag/ Boor: Hoe kan ik een beschikking voor ambulante pedagogische hulpverlening krijgen?
Wens/ Gat: Ik wil dat mijn kinderen naar me luisteren en ik een goede moeder zijn.

Hulpvraag/ Boor: Hoe kan ik een PGB krijgen?
Wens/ Gat: Ik wil niet dat ‘jan en alleman’ aan mijn lijf komt. Ik wil dat mijn ouders mij verzorgen.

Welke hulpvragen blijven er nog over voor de professional?
Mensen worden soms uitgenodigd voor de presentatie van het plan van de hulpverlener, zoals in het voorbeeld van Rolf en Isa. De hulpverlener heeft een hulpverleningsplan gemaakt en de cliënt en zijn netwerk worden gevraagd wat zij nog kunnen bijdragen aan zijn plan. Welke taken en wensen blijven er nog over voor de cliënt en zijn netwerk?

Bij een Meedenkbijeenkomst werkt het juist andersom

Professionals worden soms uitgenodigd voor de presentatie van het plan van de cliënt en zijn netwerk. Zij hebben een plan gemaakt en de hulpverlener wordt gevraagd wat hij nog kan bijdragen aan de uitvoering van het plan. Welke hulpvragen blijven er nog over voor de professional?

Eerdere blog van Guy de Hoop van MEEK2

• Omgaan met contextblindheid bij autisme en Asperger

• Meedenkbijeenkomst of Tupperwareparty?

• Sociale Netwerk Versterking: Ieder mens is eigenaar van een verhaal

• Passanten en de eigenaren van het vluchtelingenprobleem

• Oplossing voor de vluchtelingenoplossing?