Eén zorgverlener voor het gezin die de zorg van alle betrokken professionals coördineert en kind en gezin begeleidt naar een gezonde leefstijl: het heeft resultaat. Het principe ‘1 gezin, 1 plan’ helpt kinderen met (morbide) obesitas en zorgt voor een betere samenwerking tussen professionals.
Dat blijkt uit de ervaringen die zijn opgedaan in een driejarig project van zorgverzekeraar Zilveren Kruis en de Aanpak Gezond Gewicht van de gemeente Amsterdam. Zilveren Kruis stelde hiervoor innovatiegeld ter beschikking. Momenteel onderzoekt Zorginstituut Nederland of deze centrale zorgverlener in de toekomst voor alle kinderen met (morbide) obesitas beschikbaar komt.
Zilveren Kruis en gemeente Amsterdam doen sinds 2016 een project met deze nieuwe vorm van zorg voor kinderen met obesitas. De afgelopen drie jaar zijn 120 jeugdverpleegkundigen als ‘centrale zorgverlener’ thuis ingezet bij meer dan 2.000 kinderen en hun ouders. Omdat obesitas een complex probleem is, hebben de gezinnen baat bij één aanspreekpunt die hen maximaal 3 jaar begeleidt en de zorg coördineert, zodat de leefstijl van een gezin duurzaam kan verbeteren. Het project wordt met twee jaar verlengd zodat gezinnen die onlangs gestart zijn ook hun traject af kunnen maken en er een aantal nieuwe gezinnen kan instromen.
Twee op de drie kinderen geven aan dat ze zich na hun traject met de centrale zorgverlener beter voelen. Ook zeggen ouders en kinderen zich met respect behandeld te voelen en een gevoel van eigen regie te hebben. “Dat zijn belangrijke uitkomsten”, zegt wethouder Simone Kukenheim (zorg). “Ook zien we dat de Body Mass Index (BMI) bij kinderen daalt of stabiliseert. Kinderen met overgewicht hebben helaas vaak te maken met pesten, waardoor ze een laag zelfbeeld kunnen ontwikkelen. Dit kan het extra moeilijk maken om gezondere keuzes te maken. Daarom is het zo mooi om te zien dat deze methode werkt.”
Olivier Gerrits, directeur Zorginkoop Zilveren Kruis is ook tevreden: “We kijken in dit project breder naar de gezondheid van de kinderen. Door niet alleen naar de fysieke aspecten te kijken maar samen met de gemeente ook naar de sociale en de leefomgeving van de kinderen, kunnen we de leefstijl beter helpen verbeteren. Zo maken we samen met de lokale partners een betere gezondheid mogelijk.”
Hoewel dit onderwerp deels in het medisch en deels in het sociaal domein valt, lukt het de gemeente en de zorgverzekeraar om succesvol samen te werken. Beide partijen werken al jaren samen aan gezondheid, onder andere via de collectieve verzekering voor Amsterdamse minima.
De keten van ondersteuning en zorg - het netwerk van professionals om kind en gezin heen, van signalering tot einde behandeling - is volgens gemeente en zorgverzekeraar noodzakelijk om de rol van centrale zorgverlener goed te laten functioneren.
Landelijk is er veel belangstelling voor de resultaten van het project: in het Nationaal Preventieakkoord staat dat de functie van centrale zorgverlener essentieel is in de zorg voor kinderen met obesitas. Het Zorginstituut Nederland onderzoekt momenteel hoe de rol van de centrale zorgverlener structureel bekostigd kan worden.
Obesitas wordt ingedeeld in drie graden, oplopend in ernst. In het project krijgen kinderen met obesitas graad 2 of 3, én kinderen met obesitas graad 1 gecombineerd met multiproblematiek, hulp van de centrale zorgverlener. Na de signalering door bijvoorbeeld jeugdgezondheidszorg, krijgen zij een eigen jeugdverpleegkundige die hiervoor een speciale opleiding heeft gevolgd. Zij brengt samen met het gezin in kaart welke problemen er zijn in het gezin, welke hulpverleners er al betrokken zijn en waar de kansen liggen. In een plan stellen zij korte- en langetermijndoelen om samen belemmeringen weg te nemen die gezonder gedrag in de weg staan. De centrale zorgverlener stemt waar nodig ook af met andere hulpverleners.
Obesitas – ernstig overgewicht – bij kinderen is vaak een symptoom van andere problemen in het gezin. Bijvoorbeeld schulden, psychische problemen bij de ouders of opvoedproblemen. Daarom hebben deze gezinnen vaak te maken met meerdere hulpverleners uit zowel het sociaal als medisch domein. Om de kinderen écht te helpen is het belangrijk naar het totaalplaatje te kijken en de omgeving te betrekken bij het zorgplan. Coördinatie van de verschillende hulpverleners helpt dan. Omdat bovendien obesitas een hardnekkig probleem is, hebben de kinderen baat bij één aanspreekpunt die hen over een langere periode begeleidt. Zo kan de leefstijl van een gezin duurzaam verbeteren.
