Begin maart sloeg ActiZ alarm over de actuele cijfers in de VVT (1). De sector staat onder grote druk, nu de vraag naar zorg toeneemt en het aantal zorgmedewerkers niet meestijgt. Die problemen nemen alleen maar toe, aangezien 30% van al het zorgpersoneel binnen tien jaar met pensioen gaat. Hoog tijd voor een gezamenlijk handelingsperspectief en een creatieve aanpak. Om dit complexe probleem aan te pakken, zien wij op basis van onze ervaring binnen de langdurige zorg en het sociaal domein een aantal oplossingsrichtingen. In deze blog delen we met plezier en ter inspiratie de mogelijkheden die wij in onze adviespraktijk toepassen. Deze zijn onder te brengen in drie hoofdcategorieën: anders werven, anders binden en boeien, en anders organiseren.
Anders werven begint met het oog hebben voor diverse groepen die nu niet of onvoldoende worden gezien, zoals het actief werven en anders opleiden van personeel uit verschillende demografische groepen. Denk aan migranten, herintreders en mensen met een arbeidsbeperking, die bij de huidige verschuiving van medische zorg naar welzijn een interessante pool kunnen vormen. Ook door te werven op vaardigheden in plaats van kwalificaties en te kijken naar taken in plaats van functies, ontstaan nieuwe mogelijkheden. Skills bieden flexibiliteit in de ontwikkeling van mensen en de organisatie. Dit vergroot niet alleen de beschikbare arbeidspool, maar draagt ook bij aan een meer diverse en inclusieve werkomgeving. Daarnaast leeft bij steeds meer oudere zorgprofessionals de wens om meer of langer door te werken. Werkgevers tonen nog weinig initiatief om zowel jongeren als ouderen te blijven binden en boeien in dit doorwerken.
Hanteer daarnaast innovatieve wervingsmethoden. Sociale media, online platforms, virtual reality en gamification kunnen effectief zijn om zorgpersoneel te werven, net als het aanbieden van interessante combifuncties of banen om medewerkers te behouden. Denk hierbij ook aan regionaal werkgeverschap. Verder is het zaak te investeren in opleidingsprogramma's gericht op het omscholen van mensen uit andere sectoren naar de zorg. Dit ondersteund door subsidies, studiebeurzen en samenwerkingsverbanden tussen zorginstellingen en onderwijsinstellingen. Daarnaast zijn de experimenten met het loslaten van diplomavereisten zeker de moeite waard. Dit blijkt uit de resultaten van regionale voorbeelden.
Een flexibele werkomgeving is één manier om medewerkers anders te binden en te boeien. Met flexibele werkschema's, zoals deeltijdwerk, thuiswerken en zelfroosteren, kan worden voorzien in de behoeften van verschillende werknemers. Dit vergroot de tevredenheid en daarmee het behoud van personeel. Een andere optie is het creëren van loopbaantrajecten en doorgroeimogelijkheden binnen en buiten de zorgsector. Bijvoorbeeld door mentorprogramma's, trainingen en certificeringsmogelijkheden aan te bieden. Of door het slim verbinden van loopbaanpaden en ontwikkelmogelijkheden in regionaal samenwerkingsverband, zoals bij het mooie initiatief Werkgeverij.
Verder zal het implementeren van beloningssystemen en erkenning van prestaties niet alleen de motivatie en betrokkenheid maar ook het werkplezier van medewerkers vergroten. Dit kan variëren van financiële bonussen tot positieve feedback vanuit teamleiders en persoonlijke ontwikkelingsmogelijkheden. Onderzoek wijst uit dat het implementeren van waarderende gespreksvoering en voorbeeldinterventies als job crafting een effectieve manier is om het werkplezier te vergroten.
Het stimuleren van samenwerking tussen verschillende disciplines binnen de zorg, zoals verpleegkundigen, artsen, therapeuten en sociaal werkers, kan leiden tot tijdwinst en slimmer werken. Binnen interdisciplinaire teams kunnen taken efficiënter worden verdeeld en kan betere zorg op maat worden geleverd. Daarnaast klinkt de roep om meer integrale, generalistische teams. Hiervoor dienen professionals niet alleen te beschikken over vergaande toewijding, specialistische kennis en vaardigheden op hun eigen vakgebied, maar ook over basisvaardigheden en -competenties uit andere domeinen. Oftewel in staat zijn situaties te benaderen vanuit een breder referentiekader, in verbinding met andere domeinen.
Ook het integreren van innovatieve zorgtechnologieën, zoals telezorg, zorgrobots en geautomatiseerde zorgprocessen, helpen de werklast van zorgpersoneel te verminderen en de kwaliteit van zorg te verbeteren. Diverse studies tonen aan dat investeren in bijscholing cruciaal is voor het behouden en motiveren van zorgprofessionals. Mooie voorbeelden hiervan betreffen pilots bij ouderenzorgorganisatie TanteLouise. Zo leidde de slimme luier, die resulteert in minder agressie bij cliënten, tot positieve reacties bij betrokken zorgprofessionals.
Een andere mogelijkheid betreft community-based care: het benutten van de collectieve kracht van de lokale gemeenschap, waarbij zorgdiensten worden geleverd in de buurt van patiënten. Dit door samenwerking tussen zorginstellingen en lokale gemeenschappen zoals buurtcentra, bibliotheken en welzijnslocaties (de wijk als laagdrempelig ecosysteem) te stimuleren. Ook de goede plannen uit de regionale integrale zorgakkoorden kunnen hieraan bijdragen.
Door al deze benaderingen te combineren en aan te passen aan de specifieke behoeften van de zorgsector in Nederland, is het mogelijk proactief een veerkrachtiger en duurzamer zorgsysteem vorm te geven. Met als sleutelwoorden: anders en in samenwerking blijven zoeken naar mogelijkheden voor het behouden, ontwikkelen en delen van zorgprofessionals!
https://www.actiz.nl/mismatch-tussen-vraag-en-aanbod
