Iedereen die met de zorg te maken heeft stond de afgelopen jaren op scherp. De transitie, zoals dat met een mooi woord werd aangeduid, heeft inmiddels voor het grootste gedeelte plaatsgevonden. Een ommekeer, die zijn weerga niet kende.
Decennia lang was het overheersende beeld dat de overheid zorg zou verzekeren en leveren van de wieg tot het graf. Maar die tijd is allang voorbij. De zorg is te duur ge-worden, te weinig maatwerk, teveel confectie en te weinig toegesneden op de vraag van de cliënt. Met de transitie is de zorg, geleverd door professionals, uitgekleed. Voorzieningen voor wonen en welzijn zijn steeds verder beperkt. Zelf doen en regelen en alleen met ondersteuning als dat echt niet anders kan is de nieuwe toverformule geworden. Gemeenten, die decennia lang niets mochten op gebied van de zorg, moeten nu: zij zijn aan zet in de Wmo.
In dit nieuwe zorglandschap zijn burgers meer verantwoordelijk voor de eigen en elkaars gezondheid. Je blijft zo lang mogelijk thuis wonen en als je hulp nodig hebt moet je eerst zelf met je directe naasten aan de bak. Pas als het niet meer kan komt de professionele hulp in beeld en in laatste instantie de 24-uurs opname. Tegelijk is er stevig bezuinigd. Gemeenten zouden goedkoper kunnen werken omdat ze dichter bij de cliënt zitten. In de praktijk blijkt dat het een heel zwaar karwei is om een eigen huishouden te voeren, zelfstandig te wonen met of zonder partner als je je eigen leven en je eigen gedrag niet meer betrouwbaar kunt sturen. Gelukkig is niet elke fase van dementie even ernstig en niet elke persoon met dementie is stuurloos. Maar dat de thuissituatie grondig zal veranderen wanneer er sprake is van dementie behoeft geen betoog. Allerlei hulpconstructies, ondersteuningsinstrumenten en professionele hulp zijn nodig om als persoon met dementie, alleen of samen met je partner, staande te kunnen blijven. Je zult zelf de mouwen moeten opstropen, je zult je zelf moeten voorbereiden op een toekomst met mogelijke dementie. En de omgeving zal in actie moeten komen. Een goed sociaal netwerk in de vorm van familie, mantelzorg, buurt, lokale gemeenschap is van cruciaal belang om de kwaliteit van leven op een aanvaard-baar niveau te houden.
In 2020 wordt de populatie mensen met dementie in Noord-Brabant geschat op 54.000 Nu, anno 2016, woont ruim 70% van de mensen met dementie thuis al dan niet met voornamelijk steun van familieleden en mantelzorgers. Dit percentage zal, mede door de veranderingen binnen ons zorgstelsel, als ook door de wens van burgers om zo lang mogelijk thuis te kunnen blijven wonen, snel stijgen naar 80%. De vraag is hoe kunnen we zorgdragen voor behoud van kwaliteit van leven voor thuiswonende mensen met dementie en hun mantelzorgers, nu en in de toekomst?
De Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie en Zet hebben, in samenwerking met Tilburg University in 2014 al een verkenning hier naar uitgevoerd. Welke interventies zijn gewenst en nodig, kijkend vanuit het vragersperspectief dementie? Wie kan welke bijdrage leveren om het wonen met ondersteuning en dienstverlening voor thuiswonende mensen met dementie en hun mantelzorgers tot 2030 zo optimaal mo-gelijk te organiseren? In de uitgevoerde verkenning zijn, naast literatuuronderzoek, burgerexperts (zoals doelgroepvertegenwoordigers) en experts uit het brede dementiezorgveld geraadpleegd.
De publicatie die naar aanleiding hiervan is gemaakt, is een rijk en praktisch document. Naast een compacte schets van de veranderingen in de zorg worden zes oplos-singsrichtingen voor ‘thuis’ kunnen blijven wonen geschetst. Gemeenten, de burgers zelf en aanbieders van wonen, welzijn en zorg en ondernemers zijn samen aan de bal. Zij moeten elkaar scherp houden, elkaar activeren en vooral samenwerken om de groeiende vraag naar goed wonen voor de kwetsbare burgers met dementie te beantwoorden. In de rapportage ‘Dementie en ‘thuis’ kunnen blijven wonen nu en in de toekomst in Noord-Brabant’ wordt achtergrondinformatie met feiten en cijfers over dementie gegeven. De volgende zes oplossingsrichtingen zijn verder uitgewerkt inclusief beleidsaanbevelingen voor de diverse stakeholders en deze zijn nu nog actueel:
• Voorbereid zijn op je eigen toekomst
• Samenwerken aan een dementievriendelijke gemeenschap
• Goede zorg in de buurt
• De mantelzorg overeind houden
• Wonen in eigen huis al of niet samen met de mantelzorg
• Blijven wonen in eigen omgeving
De aanbevelingen zijn bedoeld om gemeenten, aanbieders van zorg en welzijn, woningcorporaties en ouderenbonden te inspireren bij het maken van beleidskeuzes, zodat ook voor de doelgroep dementie een goed woon- en leefklimaat in wijken, buurten of kernen behouden blijft.
