Het organiseren van jeugdhulp op school wordt vaak bemoeilijkt door het grijze gebied tussen de wet Passend Onderwijs en de Jeugdwet. Een oplossing om het grijze gebied iets minder grijs te maken is om op een datagedreven manier samen te gaan samenwerken. Data geeft duidelijkheid in het grijze gebied en daarmee een heldere basis. Zo kunnen onderwijs en jeugdhulp op zoek naar structurele oplossingen om de ondersteuning voor leerlingen gemakkelijker te organiseren. Door informatie te blijven verzamelen en monitoren kan inzichtelijk gemaakt worden, waar gezamenlijk naartoe gewerkt wordt. Een manier van werken die veel kansen biedt!
Nederland heeft verschillende wetten waarin de jeugdhulp en zorg voor kinderen en jongeren is georganiseerd. Als er sprake is van ondersteuning op school, zijn er twee wetten die elkaar deels overlappen. Door het grijze gebied tussen deze wetten is het niet altijd duidelijk wie er verantwoordelijk is voor de jeugdhulp op school. In de wet Passend Onderwijs staat dat alle leerlingen een plek moeten krijgen op een school die past bij hun kwaliteiten en mogelijkheden. Reguliere scholen en scholen voor speciaal onderwijs werken samen in samenwerkingsverbanden om dit te organiseren in een regio. Zij organiseren bijvoorbeeld ondersteuning voor leerlingen met leer- of gedragsproblemen. Deze extra hulp is altijd onderwijsgericht. In de jeugdwet staat dat gemeenten verantwoordelijk zijn voor het beschikbaar stellen van alle vormen van jeugdhulp. Hieronder valt bijvoorbeeld hulp aan huis bij problemen in het gezin, maar ook hulp voor kinderen met psychische- en gedragsproblemen thuis en op school.
Wanneer niet duidelijk te bepalen is of de ondersteuningsbehoefte van een leerling op school onderwijsgericht is of dat er sprake is van jeugdhulp, dan valt de leerling in het grijze gebied tussen deze twee wetten. Dit kan ervoor zorgen dat een leerling niet direct gebruik kan maken van de zorg die nodig is. De leerling moet wachten tot er een oplossing is gevonden vanuit welke wet de hulp georganiseerd moet worden, terwijl de zorgvraag vaak niet eens heel complex is.
Op een school kunnen leerlingen vanuit verschillende gemeenten zitten. De professionals op school moeten dan met de verschillende gemeenten in gesprek over het organiseren van de jeugdhulp voor hun leerlingen. Maar ook andersom zijn er binnen één gemeente vaak meerdere samenwerkingsverbanden en schoolbesturen om een passend aanbod op onderwijs te realiseren. De verschillende partijen kunnen hun eigen invulling geven aan de wetten, wat verschillen in de ondersteuning voor leerlingen als gevolg kan hebben.
De school is een belangrijke vindplek als het gaat om kinderen met problematiek, daarom is de samenwerking tussen onderwijs en jeugdhulp erg belangrijk. Gemeenten en samenwerkingsverbanden moeten gezamenlijk een plan maken waarin ze beschrijven hoe ze de jeugdhulp en het passend onderwijs willen organiseren. Beide partijen hebben de verplichting om deze plannen met elkaar te bespreken in het verplichte Op Overeenstemming Gericht Overleg (OOGO).
Het zal niet direct een oplossing bieden voor de verschillen in de systemen en stelsels die hierboven geschetst zijn, maar datagedreven werken biedt kansen om het grijze gebied minder grijs te maken. Dit kan door beschikbare informatie te verzamelen en te structureren, waardoor patronen kunnen worden ontdekt. Een ondersteuningsanalyse geeft bijvoorbeeld inzicht in het aantal leerlingen dat extra onderwijsondersteuning en/of jeugdhulp op een school ontvangt, wie er verantwoordelijk is voor de ondersteuning en hoe de ondersteuning op dit moment georganiseerd wordt.
Door deze informatie van verschillende scholen te combineren en samen te voegen met informatie vanuit de gemeenten kan inzichtelijk worden gemaakt wat ervoor nodig is om een passende onderwijsplek voor alle leerlingen mogelijk te maken. Veel van de data is al beschikbaar. Scholen verzamelen informatie en doelen in het ontwikkelingsperspectief van leerlingen en de gemeenten beschikken over de informatie over afgegeven jeugdhulp. Samen het gesprek aangaan over de inzichten uit de gecombineerde data en deze gezamenlijk te interpreteren, kan leiden tot meer begrip voor elkaar. Er kunnen er vragen gesteld worden als; herken je de resultaten, kun je deze verklaren en wat vind je van deze uitkomsten? Zolang het delen van deze informatie binnen het kader van een gezamenlijk doel en op basis van een wettelijke grondslag gebeurt, is het wettelijk toegestaan. (1) Natuurlijk is het hierbij wel van belang kritisch te blijven welke en hoeveel data geregistreerd moet worden om de administratieve lasten zo laag mogelijk te houden.
Datagedreven werken kan niet zonder een goede samenwerking. Inventariseer eerst de wensen van onderwijs en gemeente op het gebied van samenwerking. Formuleer vervolgens gezamenlijke doelen die de aansluiting tussen onderwijs en jeugdhulp verbeteren. Kunnen we de hulp voor leerlingen meer passend maken? Of hoe kan de hulp efficiënter worden georganiseerd, zodat meer tijd en aandacht naar de leerlingen kan gaan. Waar liggen de verbetermogelijkheden? Vanuit deze vragen kan er gezocht worden naar structurele oplossingen die bijdragen aan de gezamenlijke doelen. Om na te gaan of een doel behaald is, is het van belang dat de interventies die worden uitgevoerd meetbaar zijn en bijgehouden worden. Het gezamenlijk verzamelen van deze informatie geeft namelijk inzicht in voortgang en resultaten van de doelen. Blijf evalueren aan de hand van de verzamelde informatie in gesprek of de doelen zijn bereikt, en zo niet, waarom niet? Zo leiden heldere doelen en de juiste informatie tot een betere samenwerking.
Alleen gezamenlijk kan de aansluiting tussen onderwijs en jeugdhulp verbeteren. Er zijn veel voorbeelden waaruit blijkt dat datagebruik de aansluiting tussen onderwijs en jeugdhulp kan verbeteren. Gezamenlijk en op een datagedreven manier kunnen we alle leerlingen toegang geven tot passende ondersteuning in het onderwijs, ook als deze ondersteuning in het grijze gebied valt.
Bekijk ook onze workshop: Jeugdhulp in het onderwijs: hoe organiseer je dat?
Bekijk de link: https://www.nji.nl/verbinding-onderwijs-en-jeugdhulp/gegevensuitwisseling-en-privacy
