Voor het versterken van de sociale basis is een betere uitvoering nodig van beleid. Maar een betere uitvoering ontstaat pas als gemeenten en het rijk effectiever samenwerken. Leonard Geluk, Algemeen directeur van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en Nathan Ducastel, directeur van VNG Realisatie geven hun visie op de huidige problematiek, en delen hun stappenplan voor verbetering.
Een groter beroep doen op de draagkracht van de samenleving: dat was het uitgangspunt van de decentralisaties in 2015. Gemeenten zouden de taken in het sociaal domein beter en efficiënter kunnen uitvoeren, zo was de gedachte. Hoewel gemeenten samen met zorginstellingen en inwoners een enorme transitie realiseerden, stapelden de problemen zich op. Gemeenten raakten in de financiële problemen en de samenleving bleek, zeker sinds de coronacrisis, niet zo draagkrachtig als gehoopt.
De komende tijd zullen we er hard aan moeten werken om de samenleving weer weerbaar te maken. Gemeenten zijn van plan om hierin het voortouw te nemen. Maar dat kan alleen als we het belang van inwoners vooropstellen, als we als overheid focussen op de uitvoering en ons menselijke gezicht tonen.
Om die plannen te realiseren heeft de VNG een agenda opgesteld, een aanbod aan het nieuwe kabinet. Het is een duidelijke agenda met vier sporen, die door alle partijen onderschreven worden. Het eerste en belangrijkste spoor: een oplossing voor de genoemde financiële problemen van gemeenten.
Die problemen bestaan sinds de decentralisaties en hebben zich in de loop der jaren steeds verder opgestapeld. Inmiddels bedragen de tekorten 1,7 miljard. De afgelopen tijd hebben we veel met het kabinet gesproken over deze tekorten, we hebben er echt voor moeten knokken om onze problemen voor het voetlicht te brengen. Gemeenten kregen er steeds meer taken bij, zonder voldoende financiën. Veel gemeenten krijgen hun begroting niet meer sluitend, het water staat ons aan de lippen. Het rijk kwam over de brug met incidentele tegemoetkomingen, maar dat is op de lange termijn onvoldoende.
Omdat onze noodroep onvoldoende werd gehoord, zijn we overgegaan tot arbitrage. Dat is wat ons betreft een laatste redmiddel, maar we zagen geen andere oplossing. Tussen het kabinet en gemeenten is een sfeer van ruzie ontstaan, dat is betreurenswaardig. Met het nieuwe kabinet willen we dan ook op een andere voet verder.
Naast een oplossing voor de financiële tekorten benadrukken gemeenten het belang van goede bestuurlijke verhoudingen. Met een wet op het decentraal bestuur wil de VNG de positie van decentrale overheden bekrachtigen.
Dat doen we onder andere door Artikel 2 van de wet op de financiële verhoudingen aan te scherpen. Als er een taak bij komt, dan horen daar voldoende middelen bij. Om in de toekomst te voorkomen dat wij er taken bij krijgen zonder de benodigde middelen, zouden we een onderzoeksinstituut kunnen laten uitrekenen welk budget benodigd is. Zo’n instantie moet een onafhankelijke en zelfs bindende toetsing kunnen doen.
Verder lezen? Dat kan, in ons gratis online magazine 'De versterking van de sociale basis'
