Jaarlijks besluiten ongeveer 70.000 stellen met minderjarige kinderen hun relatie te beëindigen11. Dat betekent dat 1,6 procent van de thuiswonende kinderen jaarlijks een scheiding meemaakt. We spreken van een vechtscheiding als de scheiding zo conflictueus verloopt dat de ouders het belang van de andere ouder en/of van de kinderen uit het oog verliezen.
Het gevolg daarvan voor kinderen kan ontwikkelingsschade, sociaal-emotionele schade, of schade op het vlak van welzijn en welvaart zijn. Het exacte aantal vechtschedingen is niet bekend, maar geschat wordt dat jaarlijks ongeveer 3.500 kinderen knel komen te zitten in een vechtscheiding en dat op dit moment ongeveer 16.000 kinderen ernstig last hebben van de vechtscheiding van hun ouders.
Een scheiding betekent voor kinderen altijd een ingrijpende verandering. Familieverhoudingen veranderen en emoties kunnen hoog oplopen. Een van de ouders (of beide) gaat elders wonen, soms moeten kinderen verhuizen of naar een nieuwe school. Vaak is er minder geld te besteden doordat er twee huishoudens bekostigd moeten worden. Ouders zijn gericht op hun eigen emoties en kunnen vaak minder aandacht geven aan de opvoeding. Er kan een nieuwe partner in beeld komen bij een of beide ouders, mogelijk met andere kinderen. Kinderen kunnen gevoelens van rouw, onzekerheid en schuld hebben. Tegelijk is bekend dat een scheiding niet altijd schadelijk is voor kinderen, bijvoorbeeld wanneer het rust betekent na een periode van conflicten, of wanneer ouders in relatieve harmonie uit elkaar gaan. Vooral kinderen die langdurige en frequente conflicten tussen hun ouders hebben meegemaakt hebben een verhoogd risico
op problemen15. Voor ongeveer 10 procent van de kinderen leidt dit na de scheiding tot specifieke negatieve gevolgen zoals loyaliteitsconflicten, oudervervreemding en ouderverstoting. In de praktijk blijken vooral vaders het contact met hun kinderen te verliezen bij een echtscheiding. Uit onderzoek blijkt verder dat jongeren die een conflictueuze scheiding hebben
meegemaakt een hogere kans op delinquentie, agressief gedrag en roken hebben en meer kans op problemen zoals een laag zelfbeeld, depressieve gevoelens, problemen in vriendschapsrelaties, een zwakkere band met ouders en meer problemen op school. Ook blijkt de kwaliteit van het contact van ouders met hun kinderen na de scheiding samen te hangen met het contact dat ze hebben met hun ex-partner. De contactregeling direct na de scheiding blijkt een belangrijke voorspeller van de mate van het latere contact tussen ouders en kind.
Zo'n 75 procent van de scheidingskinderen woont direct na de echtscheiding bij hun moeder. In 6 procent van de echtscheidingen wonen kinderen bij hun vader. In 20 procent van de gevallen hebben de ouders na de scheiding coouderschap. Bij co-ouderschap hebben de ouders een min of meer gelijke rol in het opvoeden en het wonen van de kinderen. Co-ouderschap heeft voordelen, maar is niet altijd de beste oplossing voor een kind. Uit onderzoek blijkt dat kinderen uit co-oudergezinnen meer dan andere kinderen van gescheiden ouders verdrietige gevoelens kennen en hopen op hereniging van hun ouders. Van de kinderen bij wie geen sprake is van co-ouderschap ziet 18 procent hun andere (uitwonende) ouder helemaal niet meer.
In de praktijk blijkt dat hoogopgeleide ouders relatief vaak in een vechtscheiding belanden en bij de rechter komen voor bijvoorbeeld een OTS bij echtscheidingsproblemen. Professionals verklaren dat uit het feit dat deze ouders over de vaardigheden en de financiën beschikken om lang door te procederen tegen de ex-partner. Maar ook minder hoogopgeleide ouders komen in een dergelijke situatie terecht. De ervaring van professionals is dat als er gedurende de relatie sprake was van slechte communicatie tussen ouders, die dynamiek zich na de scheiding voortzet.
Uit gesprekken met professionals blijkt dat er grofweg drie categorieën scheidende ouders te onderscheiden zijn:
De ouders die in (zekere mate van) harmonie en overleg (al dan niet met behulp van vrijwillige mediation) komen tot afspraken over invulling van hun ouderschap, die tot (redelijke) tevredenheid is van alle betrokkenen.
De ouders bij wie de emoties zo hoog oplopen dat zij het gesprek met elkaar alleen kunnen voeren met professionele begeleiding, en bij wie de afspraken zeer moeizaam tot stand komen. Zij bevinden zich op het randje van een vechtscheiding.
De ouders bij wie de onderlinge communicatie louter conflictueus verloopt en bij wie het treffen van de ex-partner een doel lijkt te zijn geworden. Zij verliezen het belang van de ander en van de kinderen uit het oog en staan continu in de vechtstand
Bron:
Vechtende ouders, het kind in de knel
Dossier scheiding
