U heeft de afgelopen periode veel gehoord over mogelijke experimenten met het basisinkomen. Het jaar 2017 gaat voor het domein ‘Inkomen’ mogelijk de geschiedenis in als het jaar van het basisinkomen 2.0: het maatwerkinkomen. Het maatwerkinkomen wordt een vangnet met oog voor persoonlijke en maatschappelijke effecten. Voor de verre toekomst betekent dit mogelijk lagere uitvoeringslasten, minder oneigenlijk gebruik en vooral een mogelijkheid om armoede echt effectief te bestrijden.
Bijstand is al sinds jaar en dag het laatste vangnet voor mensen die (tijdelijk) niet zelf in de kosten van bestaan kunnen voorzien. De manier waarop we naar dat vangnet kijken is door de jaren heen echter wel sterk veranderd en diffuser geworden. Enerzijds zijn er strengere regels, hogere sancties en lagere uitkeringen, anderzijds is er de roep om ruimte voor experimenten met een regelluwe bijstand. Dit laatste is geen basisinkomen, maar een bijstandsuitkering met een minimum aan regels en de mogelijkheid om geld bij te verdienen zonder dat de uitkering wordt gekort.
Het jaar 2016 heeft duidelijk gemaakt dat veel gemeenten de vangnetfunctie van de bijstand willen versterken door maatwerk. Daarvoor is de individualisering uit artikel 18, eerste lid PW van de plank gehaald en stevig opgepoetst. Zijn de standaardbijstandsnormen in een bepaalde situatie echt niet toereikend? Dan passen we de norm aan de omstandigheden van betrokkene aan, bijvoorbeeld door toepassing van de omgekeerde toets. Klantmanagers en inkomensconsulenten verschuilen zich niet achter regels maar staan achter hun beslissingen. Deze zijn weloverwogen genomen, op basis van de waarden die aan de wet ten grondslag liggen, ingekleurd met de gemeentelijke normen en waarden.
De trend uit 2016 om naar maatschappelijke effecten te kijken wordt verder doorgetrokken in 2017. Hoe kunnen we armoede voorkomen door het aanvragen van voorzieningen te vereenvoudigen? Welk gevolg heeft een maatregel voor de interventies van andere hulpverleners? Hebben we oog voor de situatie van de burger? Hoe kan de gemeente burgers ondersteunen om de zelfredzaamheid te versterken? En, niet onbelangrijk, gemeenten kijken niet meer uitsluitend naar de eigen portemonnee, maar naar de portemonnee van de hele samenleving. Levert een uitgave van de gemeente elders een grotere besparing op (denk aan de zorgverzekeraar), dan is dat een financieel voordeel voor heel Nederland. Gaat het om echt grote bedragen, dan gaan alle partijen met elkaar in overleg over een deling van de kosten en de winst. Het sociaal domein organiseren we met elkaar.
Als we deze trend doortrekken naar 2025, dan zou in de ogen van Stimulansz wel eens een maatwerkinkomen ontwikkeld kunnen worden. Dat is precies wat de naam zegt: een inkomen op maat voor iedereen. Geen aparte huur- en zorgtoeslag, uitkering voor werkloosheid of arbeidsongeschiktheid eventueel aangevuld met een Toeslagenwet of bijstand, etc. Dit scheelt heel veel armoede voor mensen die niet alle voorzieningen aanvragen uit onwetendheid of onkunde. Het scheelt heel veel onjuist gebruik van de regelingen, omdat één partij overzicht houdt over de financiële situatie van één gezin. En het scheelt in de uitvoeringslasten, omdat slechts één partij zich in de situatie van dit gezin hoeft te verdiepen en niet meerdere partijen zich hiermee bezig hoeven te houden. Dat is het basisinkomen 2.0: het maatwerkinkomen.
Tevreden werknemers of tevreden burgers?
Na thuisbevalling nu ook thuisbegraving?
Vier wettten maken nog geen zomer
Het bijstands-warenhuis
Creatief met bijstand
Ethiek en multi-pech-gezinnen
Wordt ons vangnet een afvoerputje
Arbeidsverplichtingen en lijstjes afvinken
De bijstand en door rood rijden
Maatwerk als willekeur is failliet sociaal domein
Vluchtelingen en tijdelijk verblijf
De toekomst van armoedebeleid: geen lamp maar licht!
Het sociaal domein en de kever van Kafka
Verdringing op de arbeidsmarkt
Bijstandsgerechtigden niet geschikt als gastheer vluchteling?
Democratie 2.0
Handhaving en zachte heelmeesters
Is een onvoorwaardelijk basisinkomen juridisch mogelijk?
Wat hebben sociale diensten met voetballers en zangers?
Werken naast de bijstand: drama of zegen?
De gemeente als oplossing en oorzaak van armoede
Balanceren tussen zorgplicht voor kwetsbare burgers en kostenbewustzijn - deel 2
Balanceren tussen zorgplicht voor kwetsbare burgers en kostenbewustzijn
Onderzoek naar vermogen in het buitenland: discriminatie of niet?
Hennepkwekerij: waar ligt de grens tussen kweken voor eigen gebruik en professioneel kweken?
Vereenvoudiging beslagvrije voet
