Privacy en gegevensuitwisseling in het sociaal domein zijn twee zaken die lastig combineren. Van gemeenten wordt aan de ene kant gevraagd dat ze integraal werken, over de schotten van de verschillende rechtsgebieden heen kijken naar de burger in al zijn facetten. Doen wat nodig is en maatwerk bieden zijn veel gehoorde uitgangspunten. Aan de andere kant kunnen de verschillende afdelingen van de gemeente achter die schotten de beschikbare informatie over die burger niet zomaar met elkaar delen op grond van privacywetgeving. Deze regelgeving is complex en niet eenvoudig toe te passen. Hoe kun je het integraal werken nu zo inrichten dat je en efficiënt werkt en ook de privacyregels in acht neemt? Dat is een vraag die bij veel gemeenten speelt.
Grondslagen
Om te kunnen beoordelen of je als gemeente goed bezig bent op het gebied van privacy, is kennis van de regelgeving nodig. Allereerst is het belangrijk om je te realiseren dat het recht op privacy in onze grondwet en in Europese verdragen is neergelegd.1 Daarmee hebben we het dus over een belangrijk grondrecht waarmee voorzichtig omgegaan moet worden. Het is dus voor de uitvoeringspraktijk belangrijk om te weten dat er een grondslag is vereist voor uitwisseling van persoonsgegevens (dit valt onder de wettelijke term verwerken). Dat is bepaald in artikel 8 van de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp). Alle mogelijke grondslagen worden in dat artikel genoemd. Een grondslag is een (juridische) basis voor gegevensdeling, een reden waarom het is toegestaan om gegevens uit te wisselen. De meest voorkomende grondslagen in het sociaal domein worden hieronder besproken.
Noodzakelijk om een wettelijke verplichting na te komen
Een voorbeeld van een grondslag is dat de uitwisseling van gegevens noodzakelijk is om een wettelijke verplichting na te komen. Dit betekent bijvoorbeeld dat er in een wet staat dat verschillende instanties de gegevens die nodig zijn om hun taken uit te voeren mogen of soms zelfs moeten uitwisselen. Hierbij zijn twee zaken van belang: (1) de uitwisseling van gegevens moet noodzakelijk zijn en (2) degene die de gegevens verwerkt is ook belast met de uitvoering van de wettelijke verplichting. Een bekend voorbeeld is artikel 64, eerste lid, van de Participatiewet. Dat artikel verplicht verschillende instanties zoals UWV, de SVB, de Belastingdienst, maar ook energieleveranciers om de gemeente, als de gemeente daarom vraagt, inlichtingen te verstrekken die noodzakelijk zijn voor het uitvoeren van de taken van de gemeente. De gegevens over het energieverbruik kunnen bijvoorbeeld een indicatie geven over hoeveel mensen er in een woning wonen. Dat gegeven is weer van belang om te controleren of de opgegeven woonsituatie wel juist is. De woonsituatie is van belang om het recht op een bijstandsuitkering te kunnen vaststellen. Dat is een taak die door de gemeente wordt uitgevoerd. Een ander voorbeeld van deze grondslag vind je in de artikelen 5.2.1 en 5.2.2 van de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015. Deze artikelen gaan over de gegevensuitwisseling tussen de gemeente, de aanbieder van de benodigde zorg en de andere betrokken instanties als onder andere het CAK en het CIZ. Deze grondslag is genoemd in artikel 8, aanhef en onder c, van de Wbp.
Lees dit artikel verder in het gratis online magazine Privacy.
