Uit onderzoek blijkt dat de 'klik' tussen cliënt en zorgverlener het belangrijkste werkzame bestandsdeel is van een interventie. Dat klinkt logisch, maar toch gaan we in Nederland voor een groot deel uit van het biologisch-medisch paradigma. Door het stellen van diagnoses en evidence based behandelmethoden proberen we grip te krijgen op kwaliteit van zorg. Immers, als we tientallen miljarden euro's uitgeven aan langdurige zorg dan willen we wel zeker weten dat we dit geld zo goed mogelijk besteden. Dus passen we allerhande meetinstrumenten toe op deze interventies. In het boek "Goede GGZ!" tonen de schrijvers echter aan dat bijna geen enkele interventie wetenschappelijk valide aantoonbaar is.
Meten van kwaliteit
Terug naar de kern. Als de 'klik' de kwaliteit bepaalt willen we daar graag meer over weten. Echter,
- De 'klik' is niet objectief meetbaar;
- Daarmee is de 'klik' lastig te verantwoorden en al helemaal niet te benchmarken;
- En dus voor financiers niet om te zetten in harde contracteisen.
Als we constateren dat het belangrijkste onderdeel van een interventie zich slecht laat meten, moeten we op zoek naar andere manieren van meten en verantwoorden. Als gemeenten streven naar kwaliteitsverbetering zal een paradigmashift moeten plaatsvinden.
Paradigmashift
Het traditionele (Angelsaksische) denken maakt plaats voor een meer narratieve vorm van verantwoording. Dit vraagt lef en visie van bestuurders en beleidsmakers om dit vorm te geven. Een gemeente komt voor een deel namelijk terecht in een 'terra incognita'; onontgonnen terrein. Toch zijn er enkele processtappen die een gemeente kan nemen om dit lokaal te verkennen:
- Ga tripartiet (inwoners, gemeente en zorgaanbieders) in overleg over kwaliteit en hoe dat inzichtelijk te maken;
- Ga experimenteren met narratieve/reflectieve vormen van kwaliteitsmonitoring;
- Gebruik datatriangulatie. Put uit meerdere bronnen om beeld te vormen over kwaliteit;
- Blijf als bestuurder dicht bij deze ontwikkeling. Bestuurders zijn verantwoordelijk en worden aangesproken als er sprake is van ondermaatse kwaliteit. Het vraagt lef en vertrouwen om dan niet in een controlereflex te schieten.
De stip op de horizon
Het nieuwe paradigma in de gezondheidszorg gaat uit van positieve gezondheid en de eigen kracht van burgers. We stappen af van DSM-classificaties en afvinklijsten. We streven niet langer naar genezing van kwetsbare burgers, maar naar herstel; het leren leven met je eigen kwetsbaarheden. Ondersteuning bij het leren omgaan met kwetsbaarheden vindt niet plaats vanuit een (behandel)methode, maar vanuit de relatie met de zorgverlener. Vervolgens accepteren we dat dit niet objectief meetbaar is.
Wat gemeenten wel kunnen meten is het zorggebruik. Als we de nadruk leggen op herstel en de relatie dan zijn op termijn kwetsbare inwoners minder afhankelijk van professionals die vertellen wat iemand allemaal niet meer kan, en durven inwoners meer op hun eigen kwaliteiten te vertrouwen. Het gevolg is dat het zorggebruik afneemt. De uitdaging aan de gemeente is om deze beweging te faciliteren en te regisseren!
