Wat gebeurt er als je gezinnen in armoede maandelijks een toelage geeft van €150,- zonder dat daar een tegenprestatie tegenover staat? Het lectoraat Armoede Interventies van de Hogeschool van Amsterdam start in samenwerking met Kansfonds een uniek experiment in de Gemeente Zaanstad.
In het onderzoek krijgen gezinnen extra geld zonder verplichtingen of tegenprestatie, zodat zij iets meer financiële armslag krijgen. Mirre Stallen, projectleider van het onderzoek van de HvA: ‘Recent onderzoek in de Verenigde Staten laat zien dat het simpelweg geven van geld leidt tot minder stress en minder mentale problemen bij inwoners met een laag inkomen. Ook verhoogt het de kans op het vinden van een fulltime baan. In Nederland is dit nog niet onderzocht, terwijl dit vraagstuk ook hier heel actueel is.’ Ook andere internationale studies die hebben laten zien dat het werkt: meer financiële armslag heeft een direct positief effect op álle levensterreinen. Dit wordt nu ook in de Nederlandse situatie onderzocht.
In het onderzoek worden 300 gezinnen in Zaanstad die in de doelgroep vallen benaderd voor deelname. Door middel van loting worden zij ingedeeld in de controle- of interventiegroep. De interventiegroep ontvangt twee jaar lang een toelage van €150,- per maand. De gezinnen mogen zelf beslissen waar zij het geld aan uitgeven, of dat zij dit bijvoorbeeld willen sparen. Beide groepen worden gedurende deze periode bevraagd naar aspecten als het mentale en fysieke welzijn, de financiële situatie en bijvoorbeeld het vertrouwen in de eigen vaardigheden. Een belangrijk aspect van dit onderzoek is dat er ook wordt gekeken wat het effect is op het welzijn van de kinderen. In hoeverre zorgt een groter budget ervoor dat een kind niet uitgesloten wordt, bijvoorbeeld omdat er wél verjaardagscadeautjes gekocht kunnen worden. Of dat er minder stress wordt ervaren in het gezin?
Songül Mutluer, wethouder gemeente Zaanstad: ‘In Zaanstad hebben we al langer aandacht voor stress(factoren) bij het bestrijden van armoede. Met de resultaten uit dit onderzoek willen we kwetsbare gezinnen met kinderen nog beter ondersteunen. Precies deze doelgroep verdient extra aandacht, dat bleek ook uit onze recente Minima-effectrapportage door het Nibud. Samen kunnen we de vicieuze cirkel van armoede in gezinnen doorbreken en kinderen een betere toekomst bieden. En omdat dit een nieuw onderzoek is voor heel Nederland, biedt het ook kansen om dit actuele thema landelijk aan te kaarten.’
De giften aan de gezinnen en het onderzoek worden betaald door Kansfonds, een fonds dat zich inzet om uitsluiting van kwetsbare mensen te voorkomen. Directeur Henriëtte Hulsebosch: ‘Kansfonds zet zich al jaren in om mensen in armoede te helpen. Toch zagen we dat het niet genoeg was. Daarom zijn we het programma Gewoon Geld Geven gestart. We geven het geld vanuit het volle vertrouwen dat mensen in armoede zelf goed weten hoe ze dat het beste kunnen inzetten. Met de gezamenlijke aanpak van geld geven, onderzoeken en maatschappelijk agenderen denken we grote impact te kunnen hebben op ons sociale stelsel.’ Om te zorgen dat inwoners na afloop niet in de problemen komen door het wegvallen van de gift, wordt de bijdrage na twee jaar langzaam afgebouwd. Daarnaast wordt in de laatste maanden van het onderzoek met elk gezin gewerkt aan een passend financieel toekomstplan.
De voorbereidingen voor het onderzoek van de HvA en Kansfonds zijn in volle gang. De komende maanden worden alvast enkele gezinnen geselecteerd voor een pilot. De giften worden vanaf begin 2022 tot begin 2024 overgemaakt. Daarna wordt het bedrag gedurende 6 maanden afgebouwd tot medio 2024. De onderzoeksresultaten worden eind 2024 verwacht.
