Het onderzoek ‘Eerlijker en eenvoudiger armoedebeleid’ van het Instituut voor Publieke Economie (IPE) ondersteunt onze oproep dat het rijk zo snel mogelijk verantwoordelijkheid moet nemen om landelijk de basis op orde te brengen. Zo kunnen gemeenten zich richten op het benodigde en aanvullende maatwerk.
Gemeenten vullen noodgedwongen de lacunes op van landelijk beleid. Verminder de afhankelijkheid van gemeentelijke regelingen door de bestaanszekerheid via landelijk beleid te verhogen
Uit het rapport Eerlijker en eenvoudiger armoedebeleid
Ruim een jaar geleden heeft de Commissie sociaal minimum aanbevolen dat 'het borgen van bestaanszekerheid nu en op de lange termijn noodzakelijk is. Voor álle inwoners moet het inkomen zeker en toereikend zijn om van rond te komen en mee te doen.' We zien dit advies terug in het onderzoek van IPE. We vinden het belangrijk dat er nu naar gehandeld wordt.
Het inkomen van burgers moet toereikend en voorspelbaar zijn. Dat is niet alleen noodzakelijk voor het borgen van bestaanszekerheid maar ook voor het herstellen van wederzijds vertrouwen tussen overheid en inwoner. Wanneer invulling gegeven wordt aan de tweede aanbeveling van de Commissie sociaal minimum ‘doe landelijk, wat landelijk kan', is het essentieel dat inwoners er niet op achteruit gaan.
Het voelt voor Marianne van der Sloot (voorzitter VNG-commissie Participatie, Schuldhulpverlening en Integratie en wethouder Den Bosch) als de omgekeerde wereld:
Het rijk is verantwoordelijk voor een toereikend sociaal minimum. Daar vallen gaten, daar moet het gebeuren. Gemeenten en lokale maatschappelijke organisaties plakken pleisters om hun inwoners op het sociaal minimum te krijgen en te houden, en geven daar eigen middelen aan uit. Dit terwijl de komende ravijnjaren de gemeentefinanciën zwaar onder druk zetten. Het rapport van IPE onderstreept onze oproep dat het rijk aan zet is om te zorgen voor een toereikend sociaal minimum voor alle inwoners!
Net als de VNG pleit IPE voor het proactief toekennen van gemeentelijke regelingen. Gemeenten vinden het belangrijk dat iedereen inkomensondersteuning krijgt waar hij of zij recht op heeft. Om het risico op geldzorgen, armoede en schulden te verkleinen en daarmee bestaanszekerheid te vergroten.
Gemeenten willen bepaalde rechten automatisch toekennen, gegevens voorinvullen om aanvragen te versimpelen en inwoners wijzen waar ze recht op hebben en geen gegevens meer van inwoners verlangen als de overheid daar al over beschikt. Het concept wetsvoorstel proactieve dienstverlening is echter nog te smal voor deze ambitie. Om inwoners gedegen te benaderen is het belangrijk om de scope van de wet te verbreden en gegevensgebruik van Belastingdienst en Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) mogelijk te maken.
De VNG is voorstander van kinderopvang die toegankelijk is voor álle kinderen. De beste en simpelste oplossing is om van kinderopvang een algemene basisvoorziening te maken waardoor verschillende gemeentelijke regelingen vervallen. Het rapport stelt voor om in het nieuwe financieringsstelsel van de kinderopvang de arbeidseis te laten vervallen. Dat sluit aan op ons pleidooi: het maakt kinderopvang toegankelijker, draagt bij aan de ontwikkeling van alle kinderen en versimpelt het systeem. Niet alleen de controle op de arbeidseis vervalt, ook de uitvoering van gemeentelijke regelingen kan worden vereenvoudigd.
In het rapport staat de optie om de mogelijkheden te verruimen om de eigen bijdrage te vergoeden, ook voor het tarief boven de maximum uurprijs. We steunen dit, maar het kan wel stevige financiële consequenties hebben. We missen in het rapport een prijsplafond in het nieuwe financieringsstelsel om de kinderopvang betaalbaar te houden.
Het onderzoek is gebaseerd op een data-analyse van regelingen in 21 gemeenten. Hoewel dat niet representatief is voor 342 Nederlandse gemeenten, biedt het wel waardevolle inzichten en een basis voor een open gesprek met gemeenten over een eenvoudige en proactieve dienstverlening. Met het rijk gaan we om tafel voor het realiseren van een landelijke basis van toereikend en voorspelbaar inkomen, conform de volgordelijkheid van het advies van de Commissie sociaal minimum.
