Alle lijstjes en overzichten die wij als mensen opstellen over relevante zaken die zich in het verleden hebben afgespeeld, zijn arbitrair of op zijn minst niet waterdicht te noemen. Zeker niet als het om een algehele consensus gaat. Dat is uiteraard maar goed ook. We zouden anders maar saaie en inwisselbare eenheidsworsten zijn.
Bovenstaande geldt zeker voor de Canon van Nederland*. De Canon van Nederland is een lijst van vijftig thema's ("vensters" genoemd) die een chronologische samenvatting geeft van de geschiedenis van Nederland, mede ten behoeve van het geschiedenisonderwijs.
Recent werd duidelijk dat er een aantal wijzigingen in de Canon zijn aangebracht. Het is- en blijft dan ook een levend document. Een van die wijzigingen onderschrijf ik van harte en ik ben er zelfs wat opgetogen over. Mijn ‘heldin’ staat er nu namelijk in. Ondanks het feit dat ik haar politieke afkomst en religieuze achtergrond niet deel, is ze dat toch voor mij.
Bij de cursussen die ik al enige tijd geef over de re-integratietaak in samenhang met de Participatiewet, heeft een historisch overzicht van onze omgang met mensen aan de onderkant van de samenleving een prominente plek. Dat loopt van het Concilie van Tours tot aan de huidige decentralisatieoperaties. De geschiedenis kan ons immers veel leren over het heden en dikwijls een beter zicht verschaffen op de toekomst. Dat geldt zeker voor de geschiedenis van het publiek-sociale domein. Vaak zie je dezelfde thema’s en benaderingswijzen van maatschappelijke problematiek terugkomen en weer verdwijnen. Als golven die onstuimig het strand kussen om vervolgens toch weer als ‘nieuws van gisteren’ te verdwijnen in de tijd.
Marga Klompé, want daar heb ik het over, komt uiteraard ook aan bod in dat overzicht. Ze hield van een glaasje jenever. Ze was kordaat en belde als het nodig was haar mannelijke collega’s gerust bij nacht en ontij uit bed. Ze was lastig in de omgang soms, maar zeer betrokken bij burgers die niet ten volle tot hun recht konden komen in de samenleving. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was ze actief in het verzet. Ze was betrokken bij de Europese eenwording en indirect bij de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Ze was de eerste vrouwelijke parlementariër voor de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal, de voorloper van de Europese Unie. Ze was de eerste vrouwelijke minister van ons land en de eerste vrouwelijke minister van Staat. Ze heeft veel bijgedragen aan het cultuurbeleid en de vorming van het maatschappelijk werk en de ouderenzorg in ons land.
Als ze ja had gezegd, was ze waarschijnlijk destijds al de eerste vrouwelijke minister-president van ons land geweest. Boven dat alles bracht ze ons land de Algemene bijstandswet en maakte ze van een liefdadigheidsgunst een wettelijk en afdwingbaar recht. De wet verving in feite de oude en weinig inhoud hebbende Armenwet die voor het laatst in 1912 iets was aangepast. Door de invoering van de Algemene bijstandswet kwam het primaat van de armenzorg voor het eerst bij de overheid te liggen.
Ze koppelde die wet ook heel duidelijk aan menselijke waardigheid en noemde de mensen die er een beroep op deden dan ook consequent bijstandsgerechtigden. Een koppeling die we in de loop der jaren deels zijn kwijtgeraakt als het gaat om onze perceptie en benadering van mensen in de bijstand. Dat heeft deels uiteraard ook te maken met de grote verschillen in aantallen mensen dat toen – en nu een beroep op de bijstand deed en doet, maar toch.
Toen haar ooit werd gevraagd wat volgens haar de reikwijdte van de nieuwe wet is zei ze; “Ach, een bloemetje op tafel hoort erbij”.
Een van de gevolgen van de invoering van de Algemene bijstandswet was ook dat vrouwen die gekluisterd waren aan destructieve relaties, makkelijker over konden gaan tot het aanvragen van een echtscheiding, omdat er een zelfstandig inkomen voorhanden was.
Tijdens haar crematie mocht er niet over haar gesproken worden en haar as werd verstrooid boven de Noordzee. Los van wat ze als politica heeft bijgedragen aan het sociale beleid van Nederland, vormt haar levensverhaal een (potentiele) inspiratie voor velen. De opname in de Canon is wat mij betreft dan ook volkomen terecht zoals u inmiddels zult begrijpen.
Marga Klompé, een van de grondleggers van de verzorgingsstaat: Wat een vrouw, wat een leven, wat een powervrouw, wat een mooi mens!
*https://www.canonvannederland.nl/nl/margaklompe
Literatuur:
- https://www.bibliotheek.nl/catalogus/titel.330176226.html/marga-klompé--1912-1986/
- https://www.bibliotheek.nl/catalogus/titel.344109461.html/de-verbeelding-van-marga-klompé/
