Nederlanders met een migratieachtergrond hebben minder vertrouwen in de politiek en voelen zich vaker niet door de politiek vertegenwoordigd dan Nederlanders zonder een migratieachtergrond. Dat blijkt uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) dat vandaag verschijnt. Mensen met een migratieachtergrond vinden vaak dat de politiek niet naar hen luistert en dat onderwerpen die zij belangrijk vinden worden gebagatelliseerd of ter zijde worden geschoven. Gevoelens van uitsluiting spelen hierbij een belangrijke rol: dat zij, en de politici in wie zij zich herkennen en met wie zij zich identificeren, politiek niet volwaardig meedoen en meetellen.
Nederlanders met een migratieachtergrond, een groeiend deel van het electoraat, vinden de politiek te wit en te weinig divers. De aanwezigheid van mensen met een migratieachtergrond in de politiek wordt belangrijk gevonden, omdat zij aandacht kunnen vragen voor onderwerpen als discriminatie en inclusie. Meer mensen met een migratieachtergrond in de politiek is echter niet voldoende. Politieke partijen als BIJ1 en DENK krijgen volgens de respondenten van het onderzoek weinig ruimte in het politieke systeem, zijn daardoor niet voldoende effectief, wat bijdraagt aan het gevoel niet door de politiek te worden vertegenwoordigd.
Volgens mensen met een migratieachtergrond weten de politici onvoldoende wat er bij hen leeft en welke vraagstukken voor hen van belang zijn. Iets vergelijkbaars zien we bij Nederlanders zonder migratieachtergrond met een praktisch opleidingsniveau: ook zij vinden vaak dat politici hun leefwereld niet kennen, dat ze niet in hen zijn geïnteresseerd en op hen neerkijken.
Opvattingen over discriminatie in de samenleving en over uitsluiting in het politieke systeem gaan hand in hand. Uit het SCP-onderzoek blijkt dat veel mensen met een migratieachtergrond, en vooral van de tweede generatie, ervaren dat ze niet als volwaardige burgers worden gezien; niet in het maatschappelijk leven én niet in de politiek. Wel bestaan tussen groepen aanzienlijke verschillen: personen die als vluchteling naar Nederland zijn gekomen, zijn duidelijk positiever over de Nederlandse politiek en ervaren minder discriminatie. Zij vergelijken de politieke situatie in Nederland met die in het herkomstland, die vaak een reden voor hun vlucht was.
Onze democratie functioneert optimaal als iedereen kan participeren, gehoord en vertegenwoordigd wordt en dit ook zo ervaart. Het is dus zorgelijk als een grote groep Nederlanders het idee heeft dat de politiek er niet is ‘voor mensen zoals zij’ en minder geneigd te zijn te gaan stemmen. Er kan op die manier een vicieuze cirkel ontstaan: problemen van kiezersgroepen die minder participeren krijgen minder aandacht, het gevoel er niet toe te doen wordt verder versterkt en dat leidt vervolgens tot een grotere ervaren kloof met de politiek en nog minder politieke aandacht.
Om dit te veranderen, kan de politiek zelf een rol spelen. Allereerst door na te denken over manieren waarop ondervertegenwoordigde groepen gelijkwaardige toegang krijgen tot alle onderdelen van het Nederlandse politieke systeem, zoals het parlement, gemeenteraden, maar ook tot bestuurlijke functies zoals burgemeesters en wethouders. Ten tweede kunnen politieke partijen zelf actiever werken aan diversiteits- en inclusiebeleid binnen hun organisatie. Dergelijk beleid kan ertoe leiden dat meer personen met een migratieachtergrond actief lid worden van politieke partijen en dat er meer ruimte komt om vanuit de eigen ervaring standpunten naar voren te brengen.
Naast meer aandacht voor diversiteit en inclusie verwachten Nederlanders met een migratieachtergrond een goed presterende overheid die weet wat er bij hen speelt en hun problemen serieus neemt. Daarin verschillen Nederlanders met en zonder migratieachtergrond niet van elkaar.
Dit wijst op het algemene belang van insluiting: dat mensen van uiteenlopende groepen (met en zonder migratieachtergrond) als waardevolle en belangrijk leden van de samenleving worden beschouwd. Dat is geen gemakkelijk opgave, maar wel noodzakelijk voor het bevorderen van politieke vertegenwoordiging en vertrouwen in het politieke systeem.
