Nederland maakt te weinig vooruitgang met het waarborgen van economische en sociale mensenrechten. Dat schrijft het College in zijn rapportage aan het VN-comité dat toeziet op de naleving van het mensenrechtenverdrag over deze rechten. Het College vraagt in zijn rapportage aandacht voor verschillende onderwerpen, zoals armoede, gezondheid en arbeid.
Nederland heeft het Internationaal Verdrag inzake Economische, Sociale en Culturele Rechten (IVESCR) ondertekend. In dit verdrag staan economische en sociale mensenrechten. Denk bijvoorbeeld aan het recht op sociale zekerheid, het recht op gezondheid en het recht op arbeid.
Elk land dat het verdrag ondertekent moet steeds na een periode van een aantal jaar verantwoording afleggen. Dat moet zij doen aan het VN-Comité dat toezicht houdt op de naleving van het IVESCR: het Comité inzake Economische, Sociale en Culturele Rechten (CESCR). Inmiddels is Nederland weer aan de beurt.
Tegelijkertijd mogen mensenrechtenorganisaties zoals het College ook informatie aanleveren over hoe het ervoor staat met de bescherming van de mensenrechten uit het IVESCR. Dat heeft het College nu ook gedaan.
Economische en sociale rechten zijn nog niet voldoende gewaarborgd in Nederland. In het geval van sommige groepen, zoals mensen met een beperking, mensen die in armoede leven en migranten, is de bescherming van hun economische en sociale mensenrechten zelfs achteruitgegaan. Dit sluit ook aan op een eerder onderzoek van het College waaruit naar voren kwam dat mensen in Nederland zich meer zorgen maken over hun economische en sociale mensenrechten.
Wel ziet het College dat de Nederlandse overheid vaak al op het netvlies heeft dat verbetering op bepaalde onderwerpen nodig is en ook al verschillende plannen hiervoor maakt. Het College vindt dat de overheid bij deze plannen mensenrechten meer moet betrekken en de plannen ook concreter moet maken.
Nog steeds is er een groot verschil tussen de bescherming van mensenrechten in Caribisch Nederland en in Europees Nederland. Verschillende verdragen zoals het VN-verdrag handicap zijn niet van toepassing in Caribisch Nederland en ook de algemene wet gelijke behandeling geldt daar niet. Op het gebied van inkomen en armoede bestaat er een grote kloof tussen de eilanden en Europees Nederland.
Sinds de vorige rapportage van het College aan het Comité is er weinig verbetering in de economische onafhankelijkheid van vrouwen. De oorzaken van de economische afhankelijkheid van vrouwen zijn onder andere genderstereotyperingen en genderrollen in privé- en werksfeer. In vergelijking met mannen, werken vrouwen vaker parttime en verrichten zij vaker onbetaald werk, zoals zorgtaken. Hierdoor is het lastiger voor vrouwen om economisch onafhankelijk te zijn.
Bovendien speelt geweld een rol. Sommige vrouwen kunnen lastig uit een gewelddadige relatie stappen, omdat zij economisch afhankelijk zijn van hun partner.
Sommige groepen mensen ervaren meer problemen dan anderen met het vinden van werk en het uitvoeren van werk. Voor onder andere mensen met een beperking en asielzoekers is het, vanwege allerlei drempels, extra lastig om te werken. Ook blijven discriminatie en racisme op de arbeidsmarkt een probleem, net als de loonkloof tussen mannen en vrouwen.
Het systeem van sociale zekerheid is enorm ingewikkeld en is niet altijd een voldoende vangnet voor iedereen. Veel mensen kunnen niet of nauwelijks rondkomen. Vooral voor mensen met een beperking zijn sociale zekerheidsvoorzieningen belangrijk, omdat zij soms maar deels kunnen werken vanwege hun beperking. Maar in de praktijk wordt het loon dat zij verdienen soms niet aangevuld tot een leefbaar inkomen.
Ook is het zorgelijk dat de overheid steeds vaker risicoprofielen om fraude op te sporen, gebruikt. Dit soort methoden kunnen namelijk discriminerende uitkomsten hebben.
Armoede blijft een groot probleem in Nederland. Hoewel de overheid actie onderneemt, heeft de overheid te weinig aandacht voor de onderliggende en versterkende oorzaken van armoede. Vooral de aanhoudende armoede in Caribisch Nederland is zorgwekkend. De overheid moet vaart maken met het vaststellen van een sociaal minimum in Caribisch Nederland.
Als het gaat om huisvesting ziet het College dat dit onder druk staat op verschillende manieren: het tekort aan huizen (waaronder sociale huur), discriminatie binnen de huursector en het feit dat er nog steeds veel mensen dak- of thuisloos zijn. Ook moet de overheid meer aandacht hebben voor de toegang tot opvang voor ongedocumenteerde migranten en migranten uit de EU die in Nederland zijn om te werken.
Het wordt voor mensen steeds moeilijker om de zorg te krijgen die ze nodig hebben. Zij moeten bijvoorbeeld lang wachten door wachttijden, kunnen de zorg niet betalen of er is geen plek in een zorginstelling, terwijl het niet (meer) lukt om thuis te blijven wonen.
Een oorzaak hiervan is de groeiende vraag naar zorg en het tekort aan zorgpersoneel. Deze problemen raken vooral mensen die in armoede leven, mensen met een beperking en ouderen. Ook ongedocumenteerde migranten ervaren problemen met het krijgen van de zorg die zij nodig hebben.
Daarnaast moet de overheid kijken naar de slechte omstandigheden waarin gemeenten asielzoekers en vluchtelingen opvangen. Het is moeilijk om gezond te blijven of te worden in die opvanglocaties. Oorzaken zijn een tekort aan opvangplekken en het feit dat de asielaanvragen erg lang duren. Hierdoor moeten mensen vaak te lang op die ongezonde plekken blijven wonen.
Verder moet de overheid kijken naar de effecten die klimaat en leefomgeving op de gezondheid kunnen hebben. Denk hierbij aan de gezondheid van mensen die in de gebieden rond Tata Steel, in het gaswinningsgebied in Groningen en op Bonaire wonen. Op Bonaire wordt de leefomgeving bedreigd door zeespiegelstijging en toenemende hitte, wat ook effect heeft op de gezondheid van de bewoners.
