De druk op de ouderenzorg neemt toe, terwijl het personeelstekort groeit. In het Hoofdlijnenakkoord Ouderenzorg (HLO) staan maatregelen om de zorg toekomstbestendig, toegankelijk en werkbaar te houden. Dit zijn de belangrijkste punten.
De vraag naar ouderenzorg stijgt snel: naar verwachting verdubbelt de zorgvraag in de komende jaren. Maar het aantal zorgverleners groeit niet mee – integendeel, het tekort aan personeel is nu al nijpend. Dat legt steeds meer druk op mantelzorgers, familieleden en buren. Met het nieuwe Hoofdlijnenakkoord Ouderenzorg (HLO) willen betrokken organisaties de zorg toegankelijk en van goede kwaliteit houden. Een van de doelen: het verwachte personeelstekort met 50.000 arbeidskrachten terugdringen. Dat is geen volledige oplossing, maar wel een stevige stap in de goede richting. De belangrijkste punten uit het akkoord lees je hieronder.
Zelfstandigheid draagt bij aan de kwaliteit van bestaan. Daarom moet ouderenzorg zich vooral richten op het behouden van vaardigheden. Dit wordt reablement genoemd: ondersteuning van ouderen om zo lang mogelijk zelfstandig te functioneren in het dagelijks leven. Denk aan koffie maken, medicijnen innemen en aankleden. Technologie kan hier een grote rol in gaan spelen; een automatische medicijndispenser, bijvoorbeeld, kan een handje helpen zonder handelingen volledig van een oudere over te nemen.
Het uitgangspunt in de Wlz-ouderenzorg moet zijn: “Zo gewoon mogelijk”, of “thuis als het kan”, en niet “verblijf als vertrekpunt”. Als ondersteuning en zorg inderdaad thuis kan worden geleverd, heeft de cliënt de keuze uit een Volledig Pakket Thuis (VPT), Modulair Pakket Thuis (MPT) of een persoonsgebonden budget (pgb). Er ligt echter een wetsvoorstel om het VPT en MPT samen te voegen tot één. En zo nodig kan het pakket of budget hierna worden aangevuld met voorzieningen vanuit de Wmo en de Zvw.
Veel (kwetsbare) ouderen willen en kunnen zelfstandig thuis blijven wonen. Toch kan er een moment komen dat verblijf in een verpleeghuis noodzakelijk of het meest passend is. Dan is het van belang dat in de wet is vastgelegd dat de zeer kwetsbare oudere toegang krijgt tot het verpleeghuis. Er zal een afwegingskader – een soort opnametoets – worden ingevoerd in de Wlz om de groep mensen in verpleeghuizen terug te dringen tot enkel de zeer kwetsbaren met een complexe zorgvraag.
Meer zelfredzaamheid, zorg thuis – dat zal een (nog hogere) druk op mensen uit de omgeving van een oudere leggen. De groep mantelzorgers wordt dan ook nog belangrijker, zelfs onmisbaar. Het nieuwe HLO zet in op betere ondersteuning van mantelzorgers. Gemeenten zullen hun aanbod beter op elkaar moeten afstemmen, zodat ondersteuning in elke regio vergelijkbaar is. Daarnaast wordt meer ingezet op respijtzorg en logeerzorg om de mantelzorgers tijdelijk te ontlasten.
De administratielast in verpleeghuizen is hoog: zo’n 35 procent van de tijd van zorgverleners gaat hieraan op. En dat terwijl bewoners er maar één keer komen wonen. Het HLO wil daarom de herindicatie voor mensen die in een verpleeghuis (Wlz) wonen herzien of zelfs afschaffen. Zonder herindicatie komt er meer ruimte om te vertrouwen op het professionele handelen en oordelen van de zorgverlener – degene die de cliënt tenslotte het beste kent. Er ligt een voorstel voor een wetswijziging waarbij een familielid de verpleeghuisaanvraag ondertekent (het zogeheten handtekeningenbeleid). Dit maakt het proces eenvoudiger en zorgt voor snellere besluitvorming.
Het is belangrijk dat ouderen –eigenlijk alle hulpbehoevenden – eenvoudig de weg vinden naar passende ondersteuning. Nu is dat vaak niet het geval, vooral omdat mensen niet weten wat er allemaal mogelijk is via de Wmo, Zvw en Wlz. Daarom gaan verschillende partijen - waaronder de Seniorencoalitie, LOC en PFN – in kaart brengen waar de grootste onduidelijkheden zitten. Vervolgens gaan zij met onder meer Team Overheid en de VNG en ZN uitwerken hoe die kunnen worden weggenomen.
Een deel van het personeelstekort in de langdurige zorg moet worden opgelost door minder tijd kwijt te zijn aan administratie. Minder regeldruk betekent niet alleen tijdwinst, maar ook meer werkplezier. Daarom komt er meer aandacht voor betere gegevensuitwisseling, en voor de inzet van kunstmatige intelligentie (AI) – niet alleen als hulpmiddel, maar soms ook als vervanging van taken.
Een deel van de geplande bezuinigingen via lagere tarieven worden teruggedraaid. Daarnaast komt er structureel 250 miljoen euro per jaar beschikbaar voor de ouderenzorg. Een succesvol, toekomstbestendig stelsel vraagt om een goede balans tussen investeren en efficiënter werken.
