De Ombudsman Metropool Amsterdam, Munish Ramlal, heeft zware kritiek op de gemeente Almere. In een vandaag gepubliceerd rapport concludeert hij dat de gemeente ernstig nalatig is geweest bij het beschermen van de grondrechten van de moslimgemeenschap.
Uit het ombudsmanonderzoek met de titel ‘Op glad ijs. Mensenrechten onder druk bij veiligheidsonderzoeken’, blijkt dat de gemeente Almere moskeeën liet monitoren door het bedrijf NTA en dat dit werd gefinancierd met geld van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), onderdeel van het ministerie van Veiligheid en Justitie. Dit deed de gemeente vanwege algemene zorgen rond radicalisering. De onderzoeken in Almere vonden plaats zonder medeweten van de betrokkenen zelf en ook de gemeenteraad was niet op de hoogte. Door de gemeenteraad niet volledig te informeren en de onderzoeksresultaten exclusief in handen van NTA te laten, werd controle en verantwoording bemoeilijkt, waardoor de raad haar controletaak in het democratisch proces niet kon uitoefenen.
De Ombudsman stelt dat de gemeente in deze kwestie uiterst dubieus heeft gehandeld en inbreuk heeft gepleegd op meerdere fundamentele rechten zoals privacy en godsdienstvrijheid. Ramlal benadrukt dat de gemeente Almere te veel heeft vertrouwd op het ingehuurde bedrijf en op de NCTV. Zij heeft nagelaten zelf voorafgaand goed eigen onderzoek te doen naar de rechtmatigheid van deze praktijken, terwijl zij zou moeten hebben kunnen begrijpen dat het een gevoelige materie betreft. Dit heeft niet alleen het vertrouwen van de Islamitische gemeenschappen in Almere ondermijnd, maar legt ook een smet op de rechtmatigheid van het handelen van de gemeente.
De Ombudsman doet verschillende aanbevelingen aan de gemeente Almere:
De gemeente dient zich meer bewust te tonen van de impact die het handelen heeft gehad. Erkennen dat het mis is gegaan en openheid van zaken geven, zijn belangrijke stappen in het herstellen van het vertrouwen met de moslimgemeenschap;
Er dient een structurele mensenrechten- en ethische toets te worden ingevoerd voor al het beleid.
De inkoopprocedure moet worden versterkt, waarbij samenwerkingen met externe partijen binnen heldere en transparante kaders plaatsvinden.
Ramlal benadrukt het belang van zorgvuldigheid, transparantie en bescherming van burgerbelangen bij onderzoeken rond gevoelige thema's als religie. Hij roept daarnaast op tot het stoppen van het routinematig afschilderen van moslims als bedreiging, wat hij ziet als de achterliggende oorzaak van het debacle.
Dit rapport sluit aan bij lopende rechtszaken tegen andere gemeenten waarin moskeeën inzage eisen in de over hen opgestelde NTA-rapporten. Deze analyses kwamen aan het licht door een publicatie van dagblad NRC over meer dan vijftig gemeenten die heimelijke onderzoeken hadden ingesteld naar moskeeën binnen hun gemeente. De moskeeën stellen dat er sprake is van schending van verschillende grondrechten en achten het onderzoek discriminerend. De Ombudsman ondersteunt deze roep om transparantie en verantwoording en stelt dat alleen zo het vertrouwen kan worden hersteld, en een inclusieve samenleving kan worden gewaarborgd.
