De Rechtspraak wil met minister Weerwind (Rechtsbescherming) en staatssecretaris Van Ooijen (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) in gesprek over de tekortschietende zorg voor kwetsbare kinderen. Dat staat in een brief aan de bewindslieden uit maart, waar nog geen formele reactie op is gekomen. In de brief wordt aangedrongen op onmiddellijke maatregelen. Rechters luidden al eerder de noodklok, maar zien dat de situatie alleen maar slechter wordt.
De Rechtspraak heeft het afgelopen jaar verschillende keren gewezen op zorgelijke ontwikkelingen in de jeugdzorg, onder meer tijdens een gesprek met de voorgangers van Weerwind en Van Ooijen en een informatief overleg over jeugdbescherming in de Tweede Kamer. ‘Rechters ervaren helaas in hun dagelijkse praktijk een voortdurende verslechtering van de situatie’, staat in de brief. ‘Onze zorgen zijn nog urgenter geworden doordat ze in ernst en omvang zijn toegenomen.’
Aanleiding is de groei van wachtlijsten in de jeugdzorg. Die zorgen er regelmatig voor dat ingrijpende rechterlijke beslissingen onvoldoende of te laat worden uitgevoerd. Als rechters constateren dat kinderen bedreigd worden in hun ontwikkeling, kunnen ze de overheid machtigen om in te grijpen in hun levens en die van hun ouders, zodat hulp geboden kan worden. Maar in de praktijk blijkt geregeld dat onderzoek en de noodzakelijke hulp na zo’n uitspraak lang op zich laten wachten, bijvoorbeeld omdat gezinsvoogden of jeugdhulpverleners niet beschikbaar zijn. Dat kan onomkeerbare gevolgen hebben, als een uithuisgeplaatst kind zo gehecht raakt aan het pleeggezin dat het niet terug naar huis kan.
Ook de hulp aan gezinnen die verwikkeld zijn in een complexe scheiding laat te wensen over. Onder de noemer ‘uniform hulpaanbod’ heeft de Rechtspraak afspraken gemaakt met gemeenten en de jeugdhulpketen over snelle hulpverlening na een rechterlijke uitspraak, maar ook hier gooien wachtlijsten bij gemeenten roet in het eten. Kinderen die door de complexe scheiding van hun ouders beschadigd dreigen te raken, worden daardoor niet of onvoldoende geholpen. Dit kan leiden tot grotere schade in hun ontwikkeling, met ingrijpen door de kinderrechter als gevolg.
In het jeugdstrafrecht spelen vergelijkbare problemen. Als de rechter besluit dat een minderjarige die misdrijven pleegt behandeld moet worden, blijkt vaak dat instellingen met hooggespecialiseerde vormen van jeugdhulp geen plek hebben en ook wachtlijsten voor ambulante behandeling lang zijn. Terwijl juist bij jongeren snel en voortvarend ingrijpen zo belangrijk is om verder afglijden te voorkomen.
Rechters zien in hun werk dagelijks de gevolgen van wetgeving die niet goed uitpakt en problemen bij de uitvoering van wetten, bijvoorbeeld door gebrek aan geld en menskracht. Om onrecht te voorkomen wil de Rechtspraak zulke bevindingen delen met de wetgever. ‘Het is de taak van de overheid om kwetsbare kinderen te beschermen’, besluit voorzitter Henk Naves van de Raad voor de rechtspraak de brief. ‘De Rechtspraak (….) doet een dringend beroep op u als verantwoordelijke bewindspersonen om onmiddellijk zodanige voorzieningen te treffen als nodig zijn.’
