Een bijstandsgerechtigde is verplicht alle feiten uit eigen beweging te melden waarvan hem ‘redelijkerwijs duidelijk’ is dat hij die moet melden. En komt hij deze verplichting niet na, dan kan de gemeente een boete opleggen.
Maar is dat nu wel zo eenvoudig. Want wat voor de een ‘redelijkerwijs duidelijk’ is, is dat voor de ander zeker niet. Ik geef een paar voorbeelden waarbij je je kunt afvragen of iemand met een uitkering dit nu wel of niet moet melden.
Verkopen op marktplaats, wanneer wel en wanneer niet opgeven? Wanneer gaan die verkopen over in handel? Een weekje vakantie. Is melden nodig als je weet dat 4 weken is toegestaan? Inkomsten uit een hobby. Mag je die her-inzetten voor de hobby, of moet je van elk inkomend bedrag inzetten voor je levensonderhoud?
Nog wat voorbeelden. Je krijgt een gift van je ouders? Wel of niet melden? Of je grootmoeder betaalt je schuld van € 10.000 af (buiten jou om, en rechtstreeks bij de schuldeiser). Een cadeaubon van € 150,- van een vriend. En maakt het wat uit of de bon vrij te besteden is of alleen te besteden in een theater? Een paar keer naar het casino, en een gelukkige hand: is dat inkomen?
Na jarenlang studeren weet de rechter het naadloos aan te geven welk inkomen gemeld had moeten worden. Niet echt met een mensgericht en eigen gezicht, want de rechter toetst hier marginaal. Dat wil zeggen dat de rechter beoordeelt of de gemeente in redelijkheid tot zijn besluit kon komen.
Kortom, nog best een complexe afweging. Maar als bijstandsgerechtigde moet je dat wel allemaal direct weten. De wetgever noemt dat onverwijld. Dit wrikt, en dat voelde de wetgever ook wel. De wetgever voegde er in toelichtingen op wetsartikelen aan toe dat het aan de gemeenten is om aan te geven welke feiten en omstandigheden hij spontaan moet melden bij het voldoen aan de inlichtingenplicht.
Heel vroeger stond dit uitgangspunt in de bijstandswetgeving. Het uitgangspunt sneuvelde onder de drang naar deregulering. Helaas kijkt de rechter zelden naar de wijze waarop gemeenten zich van deze taak hebben gekweten, want daar valt best wat te verbeteren. Cliëntenraden zouden moeten checken hoe toereikend de voorlichting van hun gemeenten is door bovengenoemde vragen te Googlen en te kijken of er informatie over de inlichtingenplicht te vinden is.
Maar er is hoop. Twee fraaie voorbeelden vond ik bij de gemeente Hoogezand-Sappemeer:
Hulde voor Hoogezand-Sappemeer. Wie volgt?
