Samen voor kortere wachtlijsten huishoudelijke ondersteuning: hoe goede communicatie het verschil maakt

Vanuit mijn ervaring bij een thuiszorgorganisatie in de gemeente Amsterdam, heb ik gemerkt dat er spanningen zijn rondom wachtlijsten. Cliënten weten niet waar ze op de wachtlijst staan, wijkteams bellen alle organisaties af voor de kortste wachtlijst en de gemeente heeft het overzicht niet. Daarnaast zijn lange wachtlijsten in de huishoudelijke ondersteuning een breder probleem. Uit een onderzoek van Binnenlands Bestuur blijkt dat het merendeel van de steden kampt met wachtlijsten voor de huishoudelijke hulp [1]. Er is veel onzekerheid, onvrede en het bovenal: gebrek aan zorg en overzicht.

Hoe komen deze lange wachttijden tot stand?

Dit komt onder andere door stijgende tekorten aan personeel, zoals dit ook in andere takken van de zorg speelt [2]. Een andere mogelijke oorzaak zou volgens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) de lage vaste eigen bijdrage zijn. Dit is het deel dat een zorgbehoevende zelf moet betalen op het moment dat er zorg wordt geleverd vanuit de gemeente. Het inkomen telt op dit moment niet mee in deze eigen bijdrage, wat maakt dat groepen die zowel voldoende als onvoldoende financiële middelen hebben hier beroep op kunnen doen. Nu is het zo dat er een wetsvoorstel bij de Tweede Kamer ligt om dit wél inkomensafhankelijk te maken, maar dit is pas vanaf 1 januari 2027 [3]. Deze verandering kan de wachtlijsten wat verkorten, maar dit is zeker niet gegarandeerd. Wat kunnen we dan wel doen?

Meer overzicht

Ik heb gemerkt dat de gemeente, de diverse buurtteams en de zorgaanbieders geen zicht hebben op het ‘totaalplaatje’ van de wachtlijst. Hierdoor is het maar de vraag of er optimaal gebruik wordt gemaakt van beschikbare huishoudelijke hulp. Een concrete verbetering zou zijn als wachtlijsten onderling worden gedeeld tot één centrale wachtlijst waar zowel gemeenten als zorgaanbieders toegang tot hebben. Hierdoor kan op een efficiënte manier worden gewerkt en krijgen inwoners sneller de hulp die zij nodig hebben. Zo heeft gemeente Best een centrale wachtlijst ingevoerd door middel van een innovatief platform, waardoor de wachtlijst met 73,9% is gedaald [4].

Korte lijnen

Hiernaast is goed onderling contact cruciaal om goed te kunnen blijven signaleren. Op het moment dat inwoners niet terecht kunnen bij de voorkeursorganisatie, kan er met korte lijnen snel geschakeld worden tussen organisaties om hen van hulp te voorzien bij een andere organisatie of in oplossingen mee te denken. Zo blijft de wachttijd het kortst mogelijk, blijven inwoners tevreden en behouden ze het vertrouwen. Kwetsbare inwoners krijgen hierdoor ook sneller hulp. Op deze manier voorkomen we duurdere vormen van zorg en houden we onze inwoners zo lang mogelijk zelfredzaam.

Menselijke wachtlijst

Mijn ervaring is dat onvrede bij inwoners op wachtlijsten voor een groot deel in de communicatie zit. Inwoners verliezen het vertrouwen in de zorg door de manier waarop deze is georganiseerd. Dit blijkt ook uit onderzoek door Sociale Vraagstukken [5]. Hier kan wantrouwen tegenover de gemeente uit voorkomen. Dit kan worden ondervangen door goede afspraken te maken met zorgaanbieders over hoe zij communiceren richting hun aanstaande cliënten. Het in kaart brengen van de betrokken partijen en hun capaciteiten, onderlinge communicatie en goed contact richting inwoners blijft in elke situatie belangrijk. Op die manier kan de huishoudelijke hulp overzichtelijk, efficiënt en menselijk geregeld worden.



Bronnen

1. https://www.binnenlandsbestuur.nl/sociaal/onderzoek-binnenlands-bestuur-naar-huishoudelijke-hulp
2. https://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ministerie-van-volksgezondheid-welzijn-en-sport/documenten/kamerstukken/2024/12/16/kamerbrief-over-arbeidsmarktprognose-zorg-en-welzijn-2024
3. https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2025/03/14/invulling-van-de-inkomens–en-vermogensafhankelijke-eigen-bijdrage-in-de-wmo-per-1-januari-2027
4. https://pleinbest.nl/berichten/wachtlijstoplosser-verkort-wachttijden-huishoudelijke-hulp
5. https://www.socialevraagstukken.nl/dalend-vertrouwen-van-ouderen-in-ouderenzorg/#:~:text=Slechts%20de%20helft%20van%20de,Vereniging%20van%20Nederlandse%20Gemeenten%202023).