Uitdagend maar waardevol: een intersectoraal team met gezamenlijke verantwoordelijk

Door: Niels de Vette en Marloes Paaijmans

Volgens het framework van VBHC wordt rondom iedere cliënt uit de doelgroep een intersectoraal team samengesteld, ook wel een ‘Integrated Practice Unit’ (IPU) genoemd. In een IPU wordt de zorg voor de cliënt gezamenlijk opgepakt. Het team van hulp- en zorgverleners verzorgt alle zorg die nodig is bij de behandeling of begeleiding van de cliënt van begin tot eind, toegespitst op de behoeften van de cliënt (en diens naasten). Het team focust zich dus niet alleen op de behandeling maar óók op preventie en klachten gerelateerd aan, of als gevolg van de vraag of conditie van de cliënt. Samen zijn zij verantwoordelijk voor- en toegewijd aan - iedere individuele casus. Met andere woorden: zij werken met een shared caseload. De samenwerking en gezamenlijke verantwoordelijkheid maken het noodzakelijk dat hulp- en zorgverleners organisatie overstijgend werken. In het sociaal domein betekent overstijgend werken vaak dat hulp- en zorgverleners uit verschillende organisaties en domeinen samenwerken. De deelnemers aan een IPU vormen een hecht team en werken samen als collega’s.

De beste resultaten en hoogste kwaliteit van zorg voor cliënten met een soortgelijke hulpvraag kan uitsluitend worden geboden als professionals met verschillende expertises, vanuit verschillende organisaties of zelfs domeinen, samen de verantwoordelijkheid delen. Op deze manier wordt het juiste maatwerk geleverd en wordt voorkomen dat cliënten van de ene naar de andere zorgaanbieder worden doorverwezen en / of dat behandelingen niet op elkaar aansluiten. We zien bijvoorbeeld regelmatig bij multi-problematiek gezinnen dat er vanuit verschillende expertises (geestelijke gezondheidszorg, schuldhulpverlening, LVB, opvoedhulp, onderwijs, reclassering, etc.) hulp wordt aangeboden. Echter vindt er meestal weinig afstemming plaats tussen de hulpverleners en hebben zij bovendien voornamelijk aandacht voor hun eigen expertise. Hierdoor ervaren de gezinnen de hulp vaak als stressvol in plaats van helpend. Dit kan worden voorkomen met een IPU waarin alle deelnemers gezamenlijk kijken naar de casuïstiek en de juiste hulp inzetten.

Hoe stel je nu een IPU rondom een gezin samen?

Om te zorgen dat alle hulp en zorgverleners de gehele cyclus van zorg rondom de cliënt kunnen leveren is het nodig in kaart te brengen wat er in totaal nodig is aan zorg rondom de doelgroep. Dit is echter geen gemakkelijke opgave. Binnen ons programma Zorgwaarde gebruiken wij hiervoor een krachtenveldanalyse. Tijdens het uitvoeren van een krachtenveldanalyse wordt gebrainstormd over alle mogelijke hulp- en zorgverleners die betrokken moeten zijn bij de doelgroep en op welke wijze zij betrokken dienen te zijn. In het geval van het sociaal domein kan worden gedacht aan schuldhulpverlening, verslavingszorg, veilig thuis, de Raad voor de Kinderbescherming, geestelijke gezondheidszorg, jeugdhulp, maar bijvoorbeeld ook onderwijs en kinderopvang. Hierin valt in sommige gevallen nog een rangschikking te maken op basis van frequentie van betrokkenheid. Hierdoor kan het zijn dat de ene instantie in bijna alle casussen betrokken is terwijl een andere instantie bij de helft van de casussen betrokken is.

Om te borgen dat de samengestelde IPU ook daadwerkelijk aansluit bij de behoefte van de cliënt moet in kaart worden gebracht wat de specifieke vraag en behoeften van de cliënt zijn. Binnen het programma Zorgwaarde ga je continue in gesprek met de doelgroep om uit te vragen welke uitkomsten van hulp voor hen relevant en waardevol zijn. Op deze wijze maken wij de cliëntwens inzichtelijk. Hierbij is aandacht voor de relevante uitkomsten op korte termijn, maar zeker ook het perspectief op langere termijn. Bovendien kijk je naar de uitkomsten van de geleverde zorg. De wensen en behoeften - in combinatie met het monitoren van de uitkomsten - maakt het programma Zorgwaarde zo uniek en waardevol voor de cliënt.

Het samenstellen én het in stand houden van de IPU is uitdagend. Zo werken de hulp- en zorgverleners meestal niet in dezelfde organisaties of domeinen. Het delen van verantwoordelijkheid is niet eenvoudig. Bovendien wordt iedereen apart gefinancierd en werkt iedereen op een eigen locatie. Echter, laat je niet weerhouden door al deze obstakels. Met een goede teamcaptain die het initiatief neemt en daarmee een verbindende rol vervult is er veel mogelijk. Met veel betere uitkomsten van zorg tot gevolg. Ook kan het helpen om de IPU een naam te geven. De praktijk wijst uit dat leden uit teams met een naam de andere leden gaan zien als naaste collega’s. Uiteraard is het van groot belang dat de betrokken organisaties hun professionals de kans en ruimte bieden om deel te nemen aan een IPU. Al met al is er aardig wat lef nodig om hiermee te beginnen maar de resultaten zijn van hoge toegevoegde waarde voor de cliënt. En dat is toch immers het grootste doel!

Meer weten over dit onderwerp? Bekijk ook het dossier Value-Based Healthcare sociaal domein