Value-Based Healthcare draait om zorgwaarde: de best mogelijke uitkomsten van zorg per cliënt afgezet tegen de kosten per cliënt.Het inzetten van het framework Value-Based Health Care, betekent winst voor de cliënt, die ontvangt immers betere zorg. Maar ook zeker winst voor de zorgaanbieder omdat door de aanpak de kosten meestal omlaag gaan. Én winst voor de betaler want de totale kosten per cliënt zullen hiermee ook dalen: de aanpak leidt tot minder onnodige zorg en minder terugval. Bovendien krijgen professionals meer regelruimte en verantwoordelijkheid dat leidt tot meer werkplezier. Binnen de medische zorg is Value-Based Health Care (VBHC) al wijdverbreid, maar heeft dit framework ook kans van slagen in het sociaal domein?
Binnen het sociaal domein wordt VBHC nu nagenoeg niet toegepast. Het sociaal domein is immers erg complex met een sterk gelaagd zorglandschap. Bovendien kent het sociaal domein meerdere wettelijke grondslagen, worden sommige taken lokaal uitgevoerd en andere taken regionaal. Het integraal bezien van een vraagstuk vanuit de Wmo, Participatiewet, Jeugdwet en Wet gemeentelijke schuldhulpverlening vergt samenwerking en integraliteit. Iets wat (nog) onvoldoende van de grond komt. Maar toch, wat zou Value-Based Healthcare kunnen betekenen voor bijvoorbeeld gezinnen waar klinische of residentiële opname van een jeugdige dreigt als gevolg van vele problemen die het gezin ervaart op vrijwel alle leefgebieden?
De potentie van het framework VBHC, ook binnen het sociaal domein, lijkt heel groot te zijn, alleen al door de focus te verleggen van productie naar zorgwaarde. We pretenderen hiermee niet de heilige graal te hebben gevonden voor de grote kostenperikelen binnen het sociaal domein. Wel denken we dat het framework – ook binnen het sociaal domein – zorg kan dragen voor een gewenste verandering. Een verandering van focus. Van wat professionals doen naar wat cliënten nodig hebben. Met als belangrijkste resultaat dat er voor alle cliënten dezelfde, gelijkwaardige en hoogkwalitatieve zorg beschikbaar is. Het framework Value-Based Healthcare verschuift de focus daadwerkelijk van productie naar waarde.
We passen hieronder een aantal onderdelen uit het framework toe op het genoemde voorbeeld. Het framework gaat uit van een doelgroepgerichte aanpak, waarbij een multidisciplinair team met een gedeelde caseload verantwoordelijk is voor het behalen van de best mogelijke resultaten van zorg. De voor de cliënt belangrijkste resultaten worden gemeten en geregistreerd op basis waarvan een continue leercyclus voor de professionals wordt gestart. Voor zover mogelijk wordt de zorg gebundeld vergoed, dat wil zeggen dat het team één vergoeding ontvangt voor iedere cliënt die zij helpen. Deze elementen worden in onderstaande paragrafen uiteen gezet.
Geen gezin, geen vraag en geen jeugdige is hetzelfde. Toch zou in dit voorbeeld één doelgroep kunnen worden beschreven als gezinnen waarbij - als gevolg van meerdere ernstige problemen op meerdere leefgebieden tegelijk - jeugdigen niet veilig en/of gezond kunnen opgroeien en uithuisplaatsing of een opname dreigt. De gezinnen in deze doelgroep kennen problemen met o.a. financiën, inkomen, relaties, verslaving, wonen en gezondheid. Overspannen gezinnen waar alleen met behulp van maatwerk en krachtig samenspel van de directe omgeving en professionals met verschillende expertises goede resultaten bereikt kunnen worden en bedreigingen kunnen worden weggenomen. Hulp die gericht is op het behalen van resultaten die voor het hele gezin zo belangrijk zijn.
Het juiste maatwerk kan uitsluitend geboden worden als professionals met verschillende expertises samen de verantwoordelijkheid delen en met het gezin en haar directe omgeving een maatwerkplan opstellen en uitvoeren. Een multidisciplinair team waarbij alle leden daadwerkelijk gezamenlijk de verantwoordelijkheid dragen voor de beste kwaliteit van hulp voor deze gezinnen. Alle deelnemers kennen een gedeelde caseload.
Er zijn inmiddels ook binnen het sociaal domein mooie voorbeelden waar een dergelijk team met een gezamenlijke verantwoordelijkheid goede resultaten geeft. Zoals bijvoorbeeld de succesvolle teams in de jeugdhulpregio Brabant Noordoost (zie verder in dit magazine) die met deze aanpak vele uithuisplaatsingen van kinderen hebben weten te voorkomen. De hulp is daadwerkelijk verbeterd, met betere resultaten voor de jeugdigen en gezin. Maar ook meer werkplezier voor de professionals, die samen de verantwoordelijkheid én ruimte kregen en namen om het beste te doen voor deze gezinnen. En met lagere kosten per cliënt, gemeten over de gehele zorgcyclus.
Dit klinkt wellicht eenvoudig, maar dat is het zeker niet. Het realiseren van een team met deskundige professionals vanuit verschillende expertises en organisaties, die gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor iedere individuele casus, geeft veel uitdagingen. Zo zien we lastige vraagstukken ontstaan wanneer de GGZ betrokken is en er een hoofdbehandelaar in de casus zit die formeel de eindverantwoordelijkheid draagt voor de behandeling, terwijl in de gehele aanpak er ook andere professionals van andere zorginstellingen aan het werk zijn. Ook zijn er vraagstukken van financiële aard. Deelname aan een dergelijk team vergt natuurlijk ook een tijdsinvestering. Het kost immers tijd en aandacht om casuïstiek te bespreken, resultaten van zorg in kaart te brengen en met elkaar steeds te verbeteren. Het is niet verwonderlijk dat zorgaanbieders die professionals aan een dergelijk team laten deelnemen over de vergoeding hiervoor in gesprek willen met de gemeenten.
Deze teams staan zelf aan het stuur om de best mogelijke zorg te realiseren en hierbij zo efficiënt mogelijk te werken. Dit betekent wellicht ook een verschuiving van taken van het management, dat hiervoor juist een faciliterende rol moet aannemen. En de uitdaging om een dergelijk team te realiseren wordt nog groter als de deelnemers vanuit verschillende domeinen aansluiten. In het voorbeeld dat we hier beschrijven zou een team kunnen bestaan uit professionals met expertises op de gebieden jeugd, volwassenzorg, veiligheid, gezondheid, verslavingszorg, en werk & inkomen.
Lees dit artikel verder in het gratis online magazine Value-Based Healthcare in het sociaal domein
