Het is vanaf 29 november de week van het vergeten kind. Er is echter nog een kleine groep vergeten kinderen waar we liever niet aan denken en die weggestopt zitten in justitiële jeugdinrichtingen. Dat zijn de meisjes die ernstige delicten zoals roofovervallen, ontvoeringen of poging tot moord hebben begaan en daarvoor jeugd-TBS hebben gekregen. Hoe is het met ze?
Wanneer kinderen ernstige delicten hebben gepleegd en daarvoor niet toerekeningsvatbaar zijn krijgen ze in Nederland meestal een PIJ-maatregel (Plaatsing in een Justitiële Jeugdinrichting, ook wel Jeugd TBS genoemd). Een PIJ-maatregel kan maximaal zeven jaar duren en is daarmee voor kinderen een lange straf of behandelmaatregel. Het gaat bij meisjes om zeer kleine aantallen, naar schatting 5-6% van de kinderen die ernstige delicten hebben gepleegd is een meisje. Er is niet veel over deze meisjes bekend, onderzoeken dateren van 2011 (Slotboom) en 2013 (Brand). In de recente brief van minister Dekker (Rechtsbescherming) van 28 juni 2019 over de aanpak van jeugdcriminaliteit komt het woord meisje niet voor.
Dat is mijns inziens niet terecht, want er bestaat in de wetenschappelijke literatuur zoiets als een ‘genderparadox’: meisjes plegen minder delicten, maar als ze dat wel doen zijn hun problemen (die vaak stammen uit de kindertijd) groter. Ook is hun vooruitzicht slechter zo blijkt uit onderzoek van Margareth Zahn uit de VS, ook alweer uit 2009. Bijna al deze meisjes hebben te maken gehad met verwaarlozing, mishandeling en seksueel misbruik in hun leven en vaak hebben ze een niet-onderkende Post Traumatische Stresstoornis. In tegenstelling tot jongens zijn ze altijd dader en slachtoffer, maar hun daderschap staat in het huidige systeem voorop. Het gaat niet goed met ze en het wordt dus de hoogste tijd dat onze minister zich over deze groep vergeten kinderen druk gaat maken.
Een belangrijk probleem in de behandeling van deze meiden is dat het er maar om een tiental in Nederland gaat en daarom de kennis van effectieve behandeling in het forensische systeem nagenoeg afwezig is. Bij gebrek aan kennis worden ze meestal als gedragsgestoorde jongens behandeld, iets wat hun problemen alleen maar verergert. Dat komt omdat deze aanpak volgens een recent onderzoeksoverzicht van Hachtel, Vogel & Huber uit 2019 aantoonbaar niet werkt bij meisjes. Meisjes worden vaak in tegenstelling tot jongens vaker gekenmerkt door angst, depressie, een laag zelfbeeld (negatieve emotionaliteit) en een verhoogde controlebehoefte als gevolg van hun seksueel misbruik. Het afnemen van iedere controle maakt hun problemen en angst erger. Vaak slijten deze meisjes dan hun tijd in eenzame opsluiting gaan zichzelf uit angst en wanhoop snijden, bonken, gaan hun eten uitspugen en proberen zich van het leven te beroven of stichten brand in hun cel. Daar reageren instellingen dan uit angst op met nog meer vrijheidsbeperkingen. Zo ontstaat een oplopende dwangcyclus die weer eindigt in de afzondering. Daar worden ze met geweld uitgekleed (bij gebrek aan vrouwelijk personeel door mannen) en in een scheurjurk gehesen, waar hun gegil door merg en been gaat en ook het personeel tot wanhoop drijft. In de afzondering nemen hun herbelevingen weer toe met nog meer detentieschade.
Geachte minister Dekker van Rechtsbescherming, dit is niet conform de kinderrechten. Het is niet de schuld van de medewerkers. Die doen hun best, maar het systeem moet anders. We moeten het bestaande model van behandeling voor PIJ-meisjes omgooien. Het recente onderzoek van Hachtel uit 2019 geeft aan hoe.
Om een dwangcyclus te voorkomen moeten we meisjes niet meer opsluiten want opsluiten veroorzaakt voor hun vaak extreme angst en verergert de PTSS. Behandel ze juist in een halfopen gespecialiseerde voorziening met veel betrokkenheid van familie en onderwijs op maat. Dat kan zo nodig met een enkelband. De behandeling dient op een authoritatieve wijze te geschieden (betrokken, begripvol en accepterend in combinatie met controle) in plaats van op autoritaire wijze (afwijzend en veroordelend). Bij binnenkomst dient meteen Intensieve Traumabehandeling te worden gestart en we moeten de behandeling onderzoeken op effectiviteit, ook na detentie.
Geachte minister, in veel Europese landen waar ik kom gaan ze heel anders met deze meiden om en worden ze niet uitgekleed en afgezonderd. Ze gaan in plaats daarvan naar school, waarom kan dat ook niet in Nederland?
