Op 19 juni stuurde demissionair staatssecretaris Paul de inmiddels zesde voortgangsbrief Masterplan basisvaardigheden naar de Tweede Kamer. Daarin geeft ze aan dat de subsidie ‘Verbetering basisvaardigheden’ nu 95 procent van alle leerlingen in het po en vo bereikt. Alle scholen ontvangen vanaf 2027 structureel extra financiële middelen waarmee zij blijvend kunnen werken aan het duurzaam verbeteren van de basisvaardigheden.
Zo hebben scholen langjarig duidelijkheid over het budget dat zij hiervoor tot hun beschikking hebben. Na de zomer wordt de Kamer geinformeerd over o.a. de implementatie van het vernieuwde curriculum en de manier waarop scholen daar de komende jaren in ondersteund worden.
Het merendeel (65%) van de vo-scholen is positief over de mate waarin het lukt gemaakte plannen tot uitvoering te brengen. Uit het Implementatieonderzoek van de subsidieregeling komt naar voren dat vrijwel alle scholen aangeven de subsidie in te zetten voor taal (vo: 99%) en rekenen/wiskunde (95%). In het vo wordt, net als in eerdere jaren, vaker dan in het po ook ingezet op burgerschap en digitale geletterdheid. Ook gebruiken scholen de middelen voor extra inzet van personeel.
Het valt op dat het lerarentekort in het po minder vaker als een belemmering wordt ervaren voor het werken aan de basisvaardigheden dan in het vo (namelijk door 36% versus 47% van de scholen). Een groot deel van de scholen betrekt ook externe partijen bij het verbeteren van de basisvaardigheden – met name voor de bijscholing van het schoolteam.
De Voortgangsbrief gaat ook in op het gebruik van leerlingvolgsystemen en de eventuele wettelijke verplichting daarvan. Het ministerie heeft Oberon, CitoLab en de Universiteit Twente een onderzoek laten uitvoeren naar het gebruik van leerlingvolgsystemen in het vo. Op basis van de rapportage heeft de staatsecretaris besloten nu niet over te gaan tot wettelijke verplichting, maar wel een effectievere inzet van een leerlingvolgsysteem te stimuleren door samen met de VO-raad en partijen uit de curriculum- en examenketen te werken aan een richtlijn voor effectief gebruik. De VO-raad is blij met het besluit van de staatsecretaris om niet tot wettelijke verplichting over te gaan.
Het onderzoek maakt duidelijk dat 81% van de vo-scholen gebruik maakt van een leerlingvolgsysteem, meestal voor Nederlands en rekenen-wiskunde. Het zijn vooral leraren die de uitkomsten benutten, bijvoorbeeld voor het geven van feedback aan individuele leerlingen. De onderzoekers constateren ook nadelen van het gebruik. Doorgaans leidt de inzet tot meer toetsing (de toetsen komen bovenop de bestaande hoeveelheid), met soms meer toetsstress onder leerlingen en meer werkdruk bij docenten. De onderzoekers zien ook het risico van oneigenlijk gebruik van de data, zoals voor verantwoording richting externe toezichthouders en de terugslag daarvan op het uitgevoerde onderwijs. De onderzoekers uiten dan ook duidelijke twijfel aan de meerwaarde van een wettelijke verplichting. De staatssecretaris gaat nog wel onderzoeken waarom zo’n 20% van de vo-scholen geen leerlingvolgsysteem gebruikt en hoe het gebruik ervan door deze scholen kan worden gestimuleerd.
Vanwege het belang van een goede leesvaardigheid en leesplezier gaat het kabinet vanaf 2027 de Bibliotheek op School en BoekStart structureel bekostigen. De helft komt via de gerichte bekostiging basisvaardigheden aan scholen toe, de andere helft aan bibliotheken. Vanaf 2028 gaat het jaarlijks om € 50 miljoen die verdeeld zal worden onder scholen en bibliotheken. Scholen kunnen hiermee langdurig werken aan effectief leesonderwijs.
