De Universiteit Leiden heeft recent een (kwantitatief) onderzoek gepubliceerd naar de effecten van het kwijtschelden van bijstandsschulden op werk, het gebruik van bijstand en mentale gezondheid. Hiervoor hebben ze gebruik kunnen maken van data van de gemeente Rotterdam.
De kwijtschelding (het afboeken van bijstandsschulden) heeft gemiddeld genomen geen effect op werk, het bijstandsgebruik en de mentale gezondheid. De belangrijkste verklaring hiervoor is dat mensen er op korte termijn nauwelijks op vooruit gaan vanwege schulden bij andere schuldeisers. De kwijtschelding vermindert de schuldenproblematiek dus veelal in beperkte mate.
De afboeking vergroot bij personen met een relatief hoge bijstandsschuld (> 4000 euro) wel de kans op het hebben van werk (vermoedelijk veelal deeltijdwerk naast de uitkering).
De onderzoekers geven op basis van de bevindingen aan dat we in de praktijk niet te hoge verwachtingen moeten hebben van de domeinoverstijgende effecten van het kwijtschelden van bijstandsschulden. Om perspectief te bieden aan personen met bijstandsschulden is een aanpak van alle schulden bij alle schuldeisers nodig. Dit vraagt om samenwerking binnen de gemeenten tussen de afdeling Werk & Inkomen en Schuldhulpverlening.
Divosa is er een groot voorstander van om problemen in samenhang te bekijken. Zorg dat inwoners integraal worden geholpen. Dit onderzoek laat de noodzaak hiervan zien; bij het merendeel speelt meer dan alleen een bijstandsschuld. Van de 2775 personen in de steekproef ontvangt 75% een bijstandsuitkering (veelal al meer dan drie jaar) en 60% heeft te maken met geregistreerde problematische schulden. Tevens kampt een aanzienlijk deel met gezondheidsproblemen: 57% van de personen gebruikt medicatie voor twee of meer chronische aandoeningen. Dit onderzoek bevestigt dat ‘single issue’-dienstverlening niet effectief is om echte verbeteringen in het leven van personen in een financieel kwetsbare positie te bewerkstelligen.
Daarnaast pleit Divosa ervoor dat de gemeenten een goed debiteurenbeleid voeren. Dit zegt iets over de kwaliteit van uitvoering. Hoe lager het bedrag van vorderen is, hoe groter de kans dat de inwoner het ook betaalt. Zo is goed debiteurenbeleid niet alleen in het belang van de gemeente, maar ook in het belang van inwoners. Recent heeft Divosa, in samenwerking met BMC en Stimulansz, de Factsheet Debiteuren uitgebracht, die een goed beeld geeft van de landelijke situatie omtrent bijstandsvorderingen. Het biedt gemeenten ook handvatten bij het omgaan met debiteuren.
Daarnaast is een efficiënt debiteurenbeleid ook van belang voor het maatschappelijk draagvlak van de sociale zekerheid, want onterecht verkregen uitkeringen moeten − zoveel mogelijk − worden teruggevorderd.
