Anno 2022 komt het nog regelmatig voor dat medische gegevens over patiënten tussen zorgaanbieders worden gedeeld met handgeschreven dossiers of cd-roms. De oorzaak: de systemen die de verschillende zorgaanbieders gebruiken sluiten vaak niet op elkaar aan. Het wetsvoorstel Elektronische gegevensuitwisseling in de zorg (Wegiz) moet daar verandering in brengen, en verplicht zorgaanbieders de gegevensuitwisseling elektronisch te laten verlopen. Zeven vragen over de Wegiz.
De Wegiz regelt dat zorgaanbieders ten minste gebruik maken van elektronische infrastructuur voor aangewezen gegevensuitwisselingen bij het uitwisselen van gegevens door zorgverleners. Het gaat daarbij om zorg op grond van de Zorgverzekeringswet, de Wet langdurige zorg en individuele gezondheidszorg. (1) De Wegiz is een kaderwet die de mogelijkheid geeft om bij Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) te regelen voor welke gegevensuitwisselingen de verplichting geldt.
De Wegiz biedt de mogelijkheid om gegevensuitwisseling gefaseerd onder de verplichting tot elektronische uitwisseling te brengen. Die fasering is begrijpelijk, omdat zorgverleners en aanbieders van IT-producten of -diensten er tot nu toe niet in zijn geslaagd om er onderling uit te komen. Daarvoor zijn standaarden nodig, zowel in taal als techniek. Voor taal geldt dat beroepsgroepen vaak een eigen vaktaal hebben, die niet altijd op elkaar aansluit. Dit kan leiden tot onduidelijkheid en misverstanden. Er moeten dus eenduidige afspraken worden gemaakt over de betekenis van (medische) termen.
Maar ook voor de techniek moeten eenduidige afspraken worden gemaakt. Verschillende zorgaanbieders gebruiken verschillende IT-producten of -diensten die niet op elkaar aansluiten. In de memorie van toelichting wordt de uitwisseling van radiologische beelden als voorbeeld genoemd. Ook hier zijn eenduidige afspraken nodig om elektronische uitwisseling mogelijk te maken.
Voor alle zorg die valt onder de Wegiz geldt dat volledige interoperabiliteit het doel is. Maar de minister geeft in de toelichting bij het wetsvoorstel wel aan dat voor bepaalde gegevensuitwisselingen nog behoorlijke stappen moeten worden gezet. Daarom kiest de minister voor een 2-sporen beleid: spoor 1 is dat gegevensuitwisseling elektronisch moet zijn. In dat geval volstaat een mail dus ook al. Spoor 2 is volledige interoperabiliteit. Dat spoor laat nog even op zich wachten, want dat vraagt om verplicht gestelde normatieve eisen voor taal en techniek.
Nee, het is een nationale wet, die niet gebaseerd is op Europese regelgeving. Maar wat niet is, kan nog komen. Op 3 mei heeft de Europese Commissie namelijk het concept verordening tot oprichting van een Europese ruimte voor gezondheidsgegevens (EHDS) gepubliceerd. De verordening heeft als doel:
het ondersteunen van personen die de controle over hun eigen gezondheidsgegevens willen houden;
het ondersteunen van de inzet van gezondheidsgegevens voor betere gezondheidszorg, beter onderzoek en betere innovatie en beleidsvorming.
Het stelt ten slotte de EU in staat om volledig gebruik te maken van de mogelijkheden om gezondheidsgegevens veilig uit te wisselen, te gebruiken en te hergebruiken.
Daarbij is, ook in dit voorstel, interoperabiliteit een verplicht vereiste, inclusief certificering. Er komt een grensoverschrijdende digitale infrastructuur (MyHealth@EU) om patiënten te ondersteunen bij het grensoverschrijdend delen van hun gegevens. Patiëntendossiers, beeldverslagen en laboratoriumresultaten moeten in een gemeenschappelijk Europees formaat worden opgesteld en aanvaard. Ook in dit voorstel is interoperabiliteit dus een verplicht vereiste, inclusief certificering.
Voor een deel richt deze Europese verordening zich dus op hetzelfde als de Wegiz (interoperabiliteit gegevensuitwisseling zorgaanbieders), maar de verordening heeft een breder doel. Het gebruik van gezondheidsgegevens voor secundaire doelen en meer controle van de patiënt over zijn of haar eigen gegevens is geen onderdeel van de Wegiz.
Nee, de Wegiz geldt niet voor de uitwisseling met patiënten, alleen voor de uitwisseling tussen zorgaanbieders. Voor de uitwisseling met patiënten zijn er al afspraken: het MedMij Afsprakenstelsel. MedMij is een standaard voor het veilig uitwisselen van gezondheidsgegevens tussen de zorgverlener en de cliënt. Deze standaard wordt bijvoorbeeld toegepast in patiëntenportalen waar patiënten medische informatie over henzelf kunnen raadplegen.
Nee, niet helemaal. Het Wetsvoorstel EPD regelde een verplichting voor zorgverleners om gebruik te maken van een landelijk systeem, waarbij je als zorgverlener een van een reguliere medisch dossier afgeleid EPD via een landelijk schakelpunt beschikbaar moest stellen. Het wetsvoorstel regelde ook een grondslag voor deze verplichting. De Wegiz verplicht alleen tot het elektronisch uitwisselen, maar uitsluitend op basis van een bestaande grondslag. In de meeste gevallen is die grondslag het geven van toestemming.
Primair gaat het voorstel over het kunnen verlenen van goede zorg. Maar privacy van de patiënt is onderdeel van goede zorg. Als men niet tijdig over de juiste en actuele patiëntgegevens beschikt, komt goede zorg in gevaar. Het beschikken over juiste en actuele (patiënt)gegevens is ook een verplichting uit de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG). Ook draagt het wetsvoorstel bij aan de privacy van de patiënt door bij de ontwikkeling van uniforme standaarden voor elektronische uitwisseling ook rekening moet worden gehouden met de vereisten vanuit informatiebeveiliging (onder andere NEN 7510 voor informatiebeveiliging in de zorg). Dat komt ongetwijfeld ten goede aan de privacy van de patiënt. Zeker in vergelijking met de huidige situatie, waar het papieren dossier of de (onbeveiligde) USB-stick op de schoot van de patiënt in de ambulance wordt meegegeven. Dit wil overigens niet zeggen dat er nu geen normen zijn voor informatiebeveiliging; de NEN 7510 norm geldt nu ook al.
Maar voorlopige blijft het medisch dossier nog op schoot. De minister heeft een analyse gemaakt van de EHDS en de Tweede Kamer bericht dat de EHDS de Wegiz maar op één onderdeel raakt. Geen reden om de behandeling van de Wegiz op te schorten, omdat de EHDS nog een lange parlementaire weg heeft te gaan (2026), aldus de minister. Maar dat geldt ook voor de Wegiz, zij het iets minder lang. Dus ja, de privacy van de patiënt wordt beter gewaarborgd, maar we moeten wel even geduld hebben.
Artikel 2.1 Wegiz
