Kamerbrief uitvoering Inburgering

1 Inleiding en opzet

1.1 Inleiding
Het is gebruikelijk dat uw Kamer tweemaal per jaar de Uitvoeringsbrief
Inburgering ontvangt. Door de tweede coronagolf is dat eind vorig jaar niet gelukt.
De laatste Uitvoeringsbrief dateert van juli 2020. Er is voor gekozen deze
Uitvoeringsbrief vroeg in 2021 uit te doen, zodat in juli 2021 en eind 2021 uw
Kamer ook de twee gebruikelijke Uitvoeringsbrieven voor 2021 kunt ontvangen.
Bij het schrijven van de vorige Uitvoeringsbrief leek de coronacrisis aardig onder
controle. Er waren geen lockdown-maatregelen meer van toepassing, maar er
moest nog wel anderhalve meter afstand worden gehouden, de groepsgrootte was
beperkt en het dringend advies om zoveel mogelijk thuis te werken gold nog
steeds.

Met de start van de herfst startte ook de tweede coronagolf. Eind september
werden opnieuw enkele richtlijnen aangescherpt en halverwege oktober werd de
hele horecabranche op slot gezet (lock down). Halverwege december 2020 is voor
vijf weken een nieuwe lockdown ingegaan om het coronavirus af te remmen.
Onderdeel van deze lockdown is sluiting van alle scholen tot en met 18 januari.
Recentelijk is door het kabinet besloten de lockdown – ook de sluiting van scholen
– met nog eens drie weken te verlengen.

Door het sluiten van scholen is klassikaal onderwijs niet meer mogelijk en zijn
inburgeringsplichtigen doorgaans aangewezen op leren op afstand. Ook examens
afleggen door inburgeringsplichtigen is niet mogelijk omdat de toetslocaties tot 9
februari gesloten blijven. Hierdoor neemt de achterstand in examens toe, nadat
deze de afgelopen maanden door extra inspanningen van DUO flink was
verminderd. Op basis van de tot nu toe geplande examens worden tot 9 februari
in totaal bijna 37.000 examens uitgesteld.

Door corona en vooral de tweede lockdown ligt de productiviteit op het ministerie,
DUO en de ketenpartners op een lager niveau en wordt prioriteit gegeven aan een
zo spoedig mogelijke implementatie van VOI, zodat andere werkzaamheden
vertraging kunnen oplopen.

Er zijn inmiddels door het Kabinet verschillende steunmaatregelen genomen om
getroffen bedrijven te steunen, zoals de Tijdelijke noodmaatregel overbrugging
voor behoud van werkgelegenheid (NOW).
De inburgeringstermijn wordt telkens met vier maanden verlengd zodra
inburgeringsplichtigen in de laatste zes maanden voor het einde van hun
inburgeringstermijn komen.(1) Hiermee wordt voorkomen dat deze
inburgeringsplichtigen door de coronacrisis in de knel komen. Gelijktijdig met deze
verlenging is de looptijd van de lening voor alle vrijwillige inburgeraars met vier
maanden verlengd, omdat ook deze groep door de coronacrisis problemen
ondervindt met het volgen van lessen en het afleggen van examens. Door deze
problemen kan hun inburgeringstraject vertraging oplopen.

Verder komt er een subsidie voor cursusinstellingen (die onderdeel zijn van MBO
scholen) die inburgeringsonderwijs verzorgen voor inburgeringsplichtigen met een
DUO-lening en die geen gebruik kunnen maken van de Tijdelijke noodmaatregel
overbrugging voor behoud van werkgelegenheid (NOW). Deze subsidieregeling
voor genoemde cursusinstellingen -Tijdelijke noodmaatregel overbrugging voor
behoud van inburgeringslessen aan inburgeringsplichtigen (NOI)- is een
uitwerking van de motie van de Kamerleden Segers, Van Meenen, Van den Berge,
Peters en Stoffer.(2) In de motie verzoeken genoemde Kamerleden het kabinet om
in gesprek te gaan met de betrokken cursusinstellingen en de MBO Raad. Doel van
dit gesprek is te borgen dat goed, toegankelijk en betrouwbaar
inburgeringsonderwijs mogelijk blijft. De NOI treedt in werking in het eerste
kwartaal van 2021.

1.2 Opzet
In deze Uitvoeringsbrief staan vier hoofdthema’s centraal, namelijk 1) leningen, 2)
inburgeringsplicht, 3) examens en 4) fraude. Daarnaast is nog een paragraaf
“overig” toegevoegd en worden diverse kerncijfers gepresenteerd waarmee trends
worden geduid.

2 Leningen

2.1 Leningen

Tabel 1 toont de uitputting van de leningen onder de Wet inburgering 2013 per 1
januari 2021. Op dit moment is meer dan de helft van de leningen
kwijtgescholden. Kwijtschelding vindt plaats wanneer een asielmigrant tijdig aan
de inburgeringsplicht voldoet.
Uit tabel 1 blijkt ook dat 878 leningen teniet zijn gegaan. Dit kan om meerdere
redenen gebeuren; bijvoorbeeld door het overlijden van een inburgeraar.

2.2 Einde Lening Inburgeringsplichtig (ELIP)
Zoals gebruikelijk rapporteer ik in de uitvoeringsbrief over de ontwikkelingen in de
groep inburgeraars die hun lening vrijwel volledig hebben besteed, maar nog
steeds inburgeringsplichtig zijn. Tabel 2 laat de ontwikkeling zien tussen de
peilmomenten 1 mei 2020 en 1 januari 2021. Het aantal inburgeraars dat
€ 9.500 of meer van de lening heeft besteed is met bijna 900 gedaald. Ondanks
dat het volgen van onderwijs en het doen van examens bemoeilijkt werd door de
coronamaatregelen heeft een aanzienlijke groep inburgeraars die vrijwel geen
ruimte om te lenen meer had, tijdig weten te voldoen aan de inburgeringsplicht.
Dit is een positieve ontwikkeling. Het bevestigt de eerdere analyse dat niet alle
ELIPs tot een probleemgroep behoren. Een groot deel weet op eigen kracht aan de
inburgeringsplicht te voldoen. Desalniettemin blijft de ELIP-groep mijn aandacht
houden. Het is nog onduidelijk hoe de gevolgen van de coronacrisis uitpakken
voor de ELIPs die minder zelfredzaam zijn en voor inburgeraars die een tijdlang
geen inburgeringsonderwijs hebben gevolgd of waren aangewezen op suboptimaal
afstandsonderwijs. Ik blijf de ontwikkelingen daarom nauwgezet monitoren.

De oorzaken van ELIP en de benodigde oplossingen zijn divers en voor elk individu
weer anders. Dit vraagt een vorm van maatwerk die binnen het uitvoeringsmodel
van het huidige stelsel niet geboden kan worden. Samen met Divosa, DUO en
gemeenten heb ik een traject ontwikkeld om ELIPs in contact te brengen met hun
gemeente. De gemeente kan hen adviseren en in voorkomende gevallen ook
faciliteren bij het volgen van aanvullende cursussen of het doen van examens. In
dit traject wordt gepoogd de ondersteuning van inburgeraars die ELIP dreigen te
worden, al in te zetten voordat inburgeraars in de problemen komen. Het
uitgangspunt is dat inburgeraars in beeld komen bij de gemeente zodra ze meer
dan € 7.500 van hun lening hebben besteed en binnen 6 maanden van het einde
van hun inburgeringstermijn komen. In die gevallen beschikken ze zelf nog over
ruimte in de lening die ze met advies van de gemeente effectiever kunnen
inzetten. Naast de in tabel 2 gehanteerde “analytische” definitie van ELIP, is
hiermee een tweede definitie ontstaan, wat ik de “praktische” definitie zou willen
noemen. De praktische definitie is gericht op het preventief benaderen van
inburgeraars die potentieel ELIP kunnen worden. De analytische definitie is de beste indicator voor de omvang van het probleem, terwijl de praktische definitie
een indicator is van de groep die potentieel in beeld is bij gemeenten.(3) Op het
niveau van een individuele gemeente geeft dit voor de gemeente een indicatie van
het aantal inburgeraars dat in potentie een beroep zal doen op ondersteuning.
Tabel 3 is een kwantificering van het aantal ELIPs volgens de praktische definitie.
De aantallen ELIPs zijn aanzienlijk gedaald ten opzichte van mei 2020. Dit wordt
mede veroorzaakt door het feit dat veel inburgeraars als gevolg van de
coronamaatregelen een verlenging van hun inburgeringstermijn hebben gekregen.
Het aantal potentiële ELIPs dat binnen 6 maanden voor het einde van hun termijn
zit, is door deze verlengingen gedaald. Omdat het desalniettemin belangrijk is om
zo vroeg mogelijk potentiële ELIPs in beeld te krijgen, ben ik momenteel met
Divosa, DUO en gemeenten aan het verkennen of de definitie van de groep
inburgeraars die benaderd gaat worden gelet op de gedaalde aantallen kan
worden aangepast. Ik zal uw Kamer te zijner tijd over de uitkomsten hiervan
informeren.

In het afgelopen halfjaar hebben ongeveer 50 gemeenten zich bij DUO aangemeld
om deel te nemen aan bovengenoemd traject. Dit is een veelbelovende start in
een periode waarin gemeenten ook veel corona gerelateerde problemen het hoofd
moesten bieden en face-to-face contacten met burgers geleidelijk weer werden
opgestart.

Lees hier de hele Kamerbrief uitvoering Inburgering

(1) Tweede Kamer, Vergaderjaar 2019-2020, 32 824, nr. 304.

(2) Tweede Kamer, Vergaderjaar 2019–2020, 35 483, nr. 48.

(3) Indien alle gemeenten mee zouden doen en alle inburgeraars die worden aangeschreven zich bij de gemeente zouden melden.