8 voorbeelden bevorderen eigen regie zelfstandig wonende ouderen

Het Buurtpensioen (Brussel)
Het Buurtpensioen is een Belgisch project van het Kenniscentrum Woonzorg Brussel, waarin vrijwilligers klusjes voor hulpbehoevenden uit de buurt doen om op die manier de eigen toekomstige zorgbehoefte te verzekeren. In ruil voor het verrichten van eenvoudige klusjes, zoals boodschappen doen, kunnen mensen op hun eigen rekening kredieturen sparen. Deze kredieturen kunnen op twee manieren worden ingezet: (1) mensen kunnen deze op een latere leeftijd voor zichzelf gebruiken om vrijwilligerswerk te ‘kopen’ of (2) doorgeven aan een ander, bijvoorbeeld aan een hulpbehoevende ouder. Het laatste geval is vooral nuttig voor kinderen die ver van hun oudere ouders vandaan wonen. Deze kinderen kunnen klusjes doen voor ouderen in hun eigen buurt,
om vervolgens hun opgebouwde kredieturen te geven aan een ouder die deze voor vrijwilligerswerk uit de eigen buurt kan gebruiken. Het project is afgeleid van het soortgelijke project Care4Care uit Engeland, uitgevoerd op het eiland Wight.

GoudOud (Warffum)
GoudOud is een dorpsinitiatief van de vereniging voor dorpsbelangen in Warffum en Stichting Zorg voor Warffum (Groningen), om ervoor te zorgen dat ook ouderen woonachtig in kleine dorpen zo lang mogelijk (zelfstandig) in hun eigen buurt kunnen blijven wonen. Het project richt zich op de oudere bewoners van Warffum en omstreken, die behoefte hebben aan wonen, welzijn en zorg en niet willen verhuizen, maar dit toch overwegen, omdat ze bang zijn dat er in hun dorp onvoldoende zorg is. Aanleiding voor dit project is de aangekondigde sluiting van het nabijgelegen verzorgingshuis Warfheem in 2015. Het project bestaat uit drie concepten: (1) een virtueel verzorgingshuis, waarin met behulp van Ict de informele en professionele zorg rondom een oudere via gestructureerde zorgpaden wordt afgestemd, (2) een coördinatiepunt van vrijwilligers, waardoor het dorp een herkenningspunt heeft voor het aanbod van ondersteunende activiteiten en diensten en (3) een zorgpension, een plek waar ouderen kunnen logeren en zorg krijgen vanuit het virtuele verzorgingshuis.

Om U (Utrecht)
Om U is een binnen huisartsenpraktijken proactieve, gestructureerde strategie bestaande uit een integraal behandelplan en gecoördineerde zorg voor ouderen met meerdere chronische ziekten en/of meerdere soorten medicatie. Het project richt zich op het verbeteren van hun zelfredzaamheid en het voorkomen van toenemende kwetsbaarheid. De huisartsen en praktijkverpleegkundigen inventariseren welke ouderen in de praktijk kwetsbaar zijn. Met deze ouderen wordt een op de oudere toegesneden zorgplan opgesteld, waarbij ook de mantelzorger betrokken is. Verpleegkundige interventies zijn mogelijk, waaronder interventies
gericht op het fysiek functioneren, voeding, incontinentie, stemming en depressie, eenzaamheid en mantelzorgontlasting. De praktijkverpleegkundige houdt contact met de oudere en zijn mantelzorger, ziet erop toe dat het zorgplan wordt uitgevoerd en bezoekt de ouderen ook thuis. Daarnaast overlegt de huisarts regelmatig met andere zorgverleners waardoor de ouderen een optimale behandeling krijgen. Evaluatie van het Om U project laat zien dat de ouderen die de interventie kregen over een periode van één jaar fysiek beter functioneerden dan de controle groep die de gebruikelijke zorg kreeg. Vooral de hoger opgeleide ouderen profiteerden van de interventie. Er is geen effect op de kwaliteit van leven gevonden,

Home Independence Program (hlp)
Het Home Independence Program (hIp) is een Australisch project gericht op thuiswonende ouderen (65 jaar en ouder) die voor het eerst thuiszorg krijgen of waarvan de thuiszorghulp wordt uitgebreid. Het programma duurt ongeveer zes weken, waarin thuiswonende ouderen een alternatieve manier van thuiszorg aangeboden krijgen. In plaats van huishoudelijke hulp en persoonlijke verzorging ligt de focus op het verhogen van de zelfredzaamheid, de eigen regie en het vertrouwen van ouderen in dat zij (grotendeels) zelfstandig kunnen leven. Kernelementen zijn: (1) educatie over zelfredzaamheid, het gebruik van medicijnen en preventie van ziekte en ongelukken, (2) het betrekken van de familie en hen stimuleren om samen met een oudere betrokken te zijn in alle beslissingen en zich niet afhankelijk op te stellen en (3) samen met een oudere doelen met betrekking tot zelfredzaamheid opstellen die hij/zij wil bereiken. Evaluatie van het hIp programma laat zien dat ouderen binnen het programma een hogere mate van zelfredzaamheid en betere mobiliteit bereiken in vergelijking met ouderen die ‘reguliere’ thuiszorg kregen. Daarnaast blijkt dat 63% van de ouderen binnen het programma drie maanden na afloop van het programma geen thuiszorg meer nodig had, tegenover 11% van de ouderen met ‘reguliere’ thuiszorg. Een kosteneffectiviteitsstudie van het hIp programma laat zien dat het programma op langere termijn kosteneffectief is: per oudere wordt gemiddeld 12.500 Australische dollars over vijf jaar aan zorgkosten bespaard vergeleken met de kosten voor ouderen met ‘reguliere’ thuiszorg.

Laan van Spartaan (Amsterdam)
Laan van Spartaan is een nieuwbouwwijk in aanbouw waar generaties kunnen samenwonen. De wijk kenmerkt zich doordat sporten centraal staat; de wijk wordt omringd door verschillende sportfaciliteiten, zoals een badmintonvereniging, klimhal en voetbalvelden. Voor ouderen vanaf 55-jaar zijn er levensloopgeschikte seniorenwoningen. Daarnaast zijn er zogenoemde zorgwoningen voor zorgbehoevende ouderen, chronisch zieken en verstandelijk gehandicapten. Laan van Spartaan is daarom gericht op sportieve mensen (o.a. ouderen) die zo lang mogelijk zelfstandig willen blijven wonen.

Vitaliteit ontmoet kwetsbaarheid: elkaar wat te bieden hebben (Vught)
Het project Vitaliteit ontmoet kwetsbaarheid: elkaar wat te bieden hebben, is een project met als doel om met de inzet en ondersteuning van vitale ouderen (vrijwilligers) ervoor te zorgen dat kwetsbare (hulpbehoevende) ouderen langer zelfstandig kunnen wonen, zelfredzamer zijn en (meer) mee gaan doen met sociale activiteiten in de buurt. De vitale ouderen zijn vrijwilligers van seniorenvereniging Ouderen Samen in Vught en de kwetsbare ouderen zijn bewoners van een wijk in Vught. Een vitale oudere houdt via een tablet dagelijks online contact met een kwetsbare oudere over de ondersteuning, bijvoorbeeld het herinneren dat de medicatie moet worden ingenomen. De vitale oudere gaat ook mee naar activiteiten die door de seniorenvereniging Ouderen Samen voor kwetsbare ouderen worden georganiseerd. Indien nodig nemen de vitale ouderen contact op met professionele hulpverleners, wiens hulp dan kan worden ingezet.

Thuishuis Deurne
Het thuishuis in Deurne is een woonvorm gericht op eenzame ouderen die graag met leeftijdgenoten willen wonen en tegelijkertijd zelfstandig willen blijven wonen. Net als in een studentenhuis delen de ouderen de huiskamer en keuken, maar hebben zij ieder een eigen slaap- en klein woongedeelte. Interessant aan dit concept is dat vrijwilligers de bewoners van het thuishuis ondersteunen, in plaats van dat professionals dit doen. Vrijwilligers luisteren naar de wensen van de ouderen en ondersteunen in het ondernemen van activiteiten. Professionals kunnen ter ondersteuning van de vrijwilligers en de familieleden worden ingezet. Daarnaast zijn buurtbewoners welkom om de sociale samenhang en leefbaarheid van de buurt te vergroten. Belangrijk kenmerk van het Thuishuis is dat de ouderen zelf bepalen wat ze willen doen. Niets is verplicht. Hierdoor wordt het gevoel van zelfstandig wonen behouden, met de sociale cohesie om eenzaamheid te voorkomen.

Project Bloemrijk (Krimpen aan de IJssel)
Bloemrijk is een buurt in Krimpen aan de IJssel waar jong en oud naast elkaar woont. Om de sociale cohesie in de buurt te verhogen tekenen alle buren een ‘buurcontract’ waarin zij afspraken maken over burenhulp en hoe ze met elkaar om moeten gaan. Daarnaast wordt de wijk ondersteund met professionele ondersteuning en is er een complex gebouwd voor sociale activiteiten.

Lees ook

• Dossier langer zelfstandig wonen