De invoering van het abonnementstarief leidt aantoonbaar tot een aanzuigende werking op Wmo-ondersteuning, vooral huishoudelijke hulp. Toch weigert het kabinet gemeenten volledig te compenseren voor de extra kosten. Wat de VNG betreft, is hiermee de grens bereikt.
Als met het huidige kabinet niet tot een oplossing wordt gekomen (voor de periode 2019-2021) zien we ons genoodzaakt ingrijpende stappen te zetten om de uitgaven te beheersen. We zullen gemeenten dan oproepen op om maatregelen te treffen waarmee het mogelijk wordt de Wmo-zorg te richten op de kwetsbare bewoners die deze zorg nodig hebben. Dat schrijven we in een vandaag aan de Tweede Kamer verzonden brief (zie onderaan dit bericht).
Onlangs liet minister De Jonge in een bestuurlijk overleg met de VNG weten gemeenten niet verder te willen compenseren dan de € 143 miljoen (oplopend tot € 145 miljoen in 2021) die aan het gemeentefonds is toegevoegd. Het ministerie van VWS verwijst steeds naar ‘afspraken’ in het regeerakkoord en het Interbestuurlijk Programma (IBP). Deze afspraken zijn echter nooit met de VNG gemaakt. Ten eerste is de VNG of een gemeente niet gebonden aan een regeerakkoord en wat het IBP betreft, hebben we indertijd duidelijk aangegeven niet mee te gaan in openeinderegelingen.
Onderwerp van het bestuurlijk overleg (op 13 oktober) waren de uitkomsten van de tweede monitorrapportage abonnementstarief Wmo. De monitor toont een sterke groei aan in het beroep op de Wmo die zich vooral manifesteert in hogere inkomensgroepen. Ter illustratie: bij de laagste inkomensgroep is de groei in vraag ongeveer 0%, bij de hoogste inkomensgroepen loopt dit op tot bijna 80%. Zoals we al vreesden, is het abonnementstarief daarmee een ‘schoonmaaksubsidie’ voor de rijken geworden. Nu de kosten die hiermee gepaard gaan – al vanaf het invoeringsjaar – de verkregen compensatie overstijgen, is de nood voor aanvullende compensatie hoog.
De halsstarrige houding van de minister klemt temeer gelet op de toch al zeer zorgelijke financiële situatie waarin veel gemeenten zich nu bevinden. Gemeenten moeten volledig worden gecompenseerd voor de effecten van de invoering van het abonnementstarief. Niet volledig compenseren zal er aan bijdragen dat gemeenten, gezien de grote tekorten in het sociaal domein, verder moeten bezuinigingen en zij de Wmo niet kunnen blijven uitvoeren zoals beoogd.
De opstelling van de minister is niet conform artikel 2 van de Wet financiële Verhoudingen. Gebrek aan volledige compensatie is bovendien ook niet in lijn met een aangenomen Tweede Kamermotie (motie lid Hijink c.s., 4 april 2019) over knelpunten bij een deugdelijke uitvoering van het abonnementstarief.
Lees de brief van de VNG aan de Tweede Kamer op het abonnementstarief in de Wmo t.b.v. begrotingsbehandeling VWS
