De schaarste in de wijkverpleging kan worden verminderd door passender inzet van wijkverpleging. Deze zorg kan slimmer worden ingezet en georganiseerd door meer gebruik te maken van hulpmiddelen en het overdragen van zorgtaken aan helpenden. Als we wijkverpleging meer passend inzetten, kunnen we voorkomen dat er minder wijkverpleging uit het basispakket vergoed wordt. Wanneer alle partijen zich hiervoor inzetten, kan wijkverpleging toegankelijk blijven voor iedereen die dat nodig heeft. Dit schrijft Zorginstituut Nederland in het advies ‘Verdeling van schaarste in de wijkverpleging’ aan minister Helder van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).
Het Zorginstituut adviseert maximaal in te zetten op passende zorg en passende inzet van wijkverpleging om schaars zorgpersoneel beter te kunnen verdelen. De indicatiestelling door de wijkverpleegkundige is hiervoor een belangrijk instrument: hiermee wordt bepaald hoeveel en welke zorg een cliënt nodig heeft. Voor de indicatiestelling zijn regels opgesteld in het normenkader van de beroepsvereniging Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN). De wijkverpleegkundige heeft hier regie en kan bepalen of er bij bepaalde cliënten ‘helpenden’ ingezet kunnen worden in plaats van verzorgenden. Helpenden zijn zorgverleners met een mbo-niveau-2-opleiding die ingezet kunnen worden voor bijvoorbeeld hulp bij aan- en uitkleden, wassen en douchen. Verder kijkt de wijkverpleegkundige ook of (digitale) hulpmiddelen kunnen worden ingezet, zodat mensen zelfredzamer worden en er minder zorg nodig is. Bijvoorbeeld een medicijndispenser, druppelbril of digitaal alarm dat afgaat door bewegingssensoren.
Passender inzet van wijkverpleging is haalbaar als we maximaal inzetten op een betere en eenduidige indicatiestelling die voldoet aan het normenkader, inclusief het herverdelen van taken en inzet van (digitale) hulpmiddelen.
Wijkverpleging is verpleging en verzorging die mensen thuis kunnen krijgen. Denk bijvoorbeeld aan het toedienen van medicijnen, wondverzorging en hulp bij het aan- en uitkleden. De toegang en de kwaliteit van wijkverpleging staan onder druk. Dat komt doordat steeds meer kwetsbare mensen thuis zorg nodig hebben en er te weinig zorgprofessionals zijn om die zorg te leveren. In 2021 ontvingen in totaal 667.000 mensen verpleging en verzorging door de zorgprofessionals in de wijkverpleging. Deze aantallen nemen door vergrijzing de komende jaren toe. Het te verwachte tekort aan personeel loopt op van 3600 fte in 2023 naar 12.000 fte in 2032 op een totaal van 80.000 fte. De inzet van helpenden en hulpmiddelen levert de komende jaren naar verwachting een besparing op van meer dan 10.000 fte. Als de wijkverpleging niet voldoende zorg kan leveren, zijn vooral kwetsbare groepen mensen daarvan de dupe. Het gaat hier bijvoorbeeld om ouderen, mensen met ernstige (chronische) aandoeningen en mensen in de laatste levensfase. Minder wijkverpleging kan bijvoorbeeld leiden tot meer ongewenste opnames in ziekenhuizen en hospices.
Om wijkverpleging meer passend in te zetten, is inzet van alle partijen nodig. De zorgsector moet de positie erkennen en ondersteunen van de wijkverpleegkundige als regisseur van beschikbare verpleging en verzorging thuis. Dit maakt het werken in de wijkverpleging mogelijk ook aantrekkelijker. Zichtbare acties zijn nodig van betrokken partijen zoals verpleegkundigen, patiënten, zorgverzekeraars, zorgaanbieders en het ministerie van VWS. Denk bijvoorbeeld aan het verstevigen van de positie van de wijkverpleegkundige als eindverantwoordelijke voor de indicatiestelling. En het aanpassen van contracten en polisvoorwaarden door zorgverzekeraars en zorgaanbieders, waardoor helpenden kunnen worden ingezet voor wijkverpleging.
"De wijkverpleegkundige kan geen invloed uitoefenen op hoe óud je wordt, maar zij kunnen een grote bijdrage leveren aan hóe je oud wordt. Bijvoorbeeld door samen met de andere partners in de eerstelijn bij te dragen aan het voorkomen van zorg en crisissen." - Milanda Koopman, V&VN
Het Zorginstituut gaat volgen of partijen de genoemde acties uitvoeren om tot meer passende inzet van wijkverpleging te komen. Als er in de komende 3 jaar te weinig voortgang te zien is, kan de mogelijkheid worden overwogen om minder wijkverpleging te vergoeden uit het basispakket. Bijvoorbeeld het niet meer vergoeden van bepaalde zorg of het maximaliseren van uren wijkverpleging. Het Zorginstituut doet deze oproep om met elkaar in te zetten op passende wijkverpleging. Op het verbeteren van zelfredzaamheid van mensen met hulpmiddelen. Op een goede organisatie van zorg en inzet van zorgverleners. Zodat alle mensen in Nederland de zorg krijgen die ze nodig hebben.
