innRechtbank Amsterdam en de Amsterdamse driehoek van burgemeester, hoofdofficier en politiechef willen de mogelijkheid verkennen om in Amsterdam Nieuw-West wijkrechtspraak te starten. Dat hebben zij besloten op basis van de positieve resultaten in een recent onderzoek naar de Buurtrechter in stadsdeel Zuidoost. De verkenning houdt in dat nu eerst met bewoners en hulpverleners in Nieuw-West wordt gesproken om te bepalen bij welke problemen in de wijk de buurtrechter kan bijdragen aan oplossingen.
President Bart van Meegen: "Het belang van rechtspraak gaat verder dan een beslissing in een individuele zaak. Goede rechtspraak draagt bij aan vertrouwen in de rechtsstaat. In wijken waar het recht voor grote groepen bewoners onbereikbaar lijkt, investeren we graag in verbetering van de toegang tot de rechter en zichtbaarheid van de Rechtspraak, zodat ook die mensen kunnen vertrouwen in de rechtsstaat."
De Buurtrechter Venserpolder behandelt sinds eind 2021 in Zuidoost zaken op het gebied van schulden, strafrecht en schoolverzuim. Het team van vijf vaste buurtrechters doet zittingen en voert gesprekken met veel aandacht voor onderliggende problemen. Naast strafzaken en schuldenzaken worden ook familierechtzaken behandeld en er is een begin gemaakt met de behandeling van bestuursrechtzaken. Naast de officiële zittingen vinden er regelmatig preventieve gesprekken plaats over leerplicht.
De Buurtrechter is zichtbaar en benaderbaar, zit midden in de wijk. Naast het doen van zittingen en het voeren van gesprekken, steunt en initieert de Buurtrechter initiatieven in de wijk die bijdragen aan leefbaarheid en rechtvaardigheid. Zo werkt de Buurtrechter via verschillende wegen aan het verbeteren van het welzijn en de veiligheid in de wijk.
Onderzoeksbureau AEF deed onderzoek naar de Buurtrechter Venserpolder, vanaf de start van de buurtrechtbank in november 2021 tot en met juni 2023.In die periode zijn 196 incassozaken bij de Buurtrechter aangebracht en werden 82 stafzaken behandeld. Daarnaast werd er met 25 leerlingen een preventief leerplichtgesprek gevoerd wat in 23 gevallen heeft geleid tot een duurzame oplossing. Ook vonden 4 preventieve gesprekken plaats over vastgelopen hulpverleningstrajecten.
Uit het onderzoek blijkt dat de Buurtrechter van meerwaarde is voor bewoners met een conflict. Doordat de buurtrechters empathisch, preventief en oplossingsgericht werken, ervaren de buurtbewoners een meer op hun situatie afgestemde oplossing. De aanwezigheid van een ervaren Buurtteam-medewerker bij strafzittingen maakt het daarnaast laagdrempelig om een vrijwillig hulptraject in te zetten. De Buurtrechter behandelt ook incassozaken die door zorgverzekeraar Achmea worden aangebracht en betaald. Schuldhulpverlening schuift aan bij die zittingen om met de bewoner mee te kijken naar een haalbare regeling.
Als het om uitbreiding van wijkrechtspraak naar Nieuw-West gaat, kan dat niet door eenvoudigweg de aanpak uit Zuidoost te kopiëren. De onderzoekers concluderen in het rapport: “De Buurtrechter ontleent zijn kracht juist grotendeels aan de aansluiting op wat er leeft en speelt in de wijk. Bij het opstarten van een andere buurtrechtbank, om recht te doen aan de uniciteit van de wijk, zijn inwoners en de bestaande problemen en kansen, dan ook essentieel om te investeren in lokale relaties en een infrastructuur in de wijk.” Door gesprekken met bewoners en met formele en informele hulpverleners zal duidelijk worden of en waar de behoeftes voor wijkrechtspraak in dit stadsdeel liggen. Hierbij wordt samengewerkt met het Nationaal Programma Nieuw-West.
