Bijstandsgerechtigden niet geschikt als gastheer vluchteling?

Kunnen rijke gemeenten makkelijker helpen dan arme gemeenten?
De rijkere gemeenten blijken minder vluchtelingen op te nemen dan de armere gemeenten, zo bericht de NOS. In de 25% armste gemeenten zijn over de afgelopen tien jaar circa drie keer zoveel vluchtelingen opgevangen als in de 25% rijkste gemeentes. Dat heeft deels te maken met de ruimte die de minder rijke gemeente heeft om mensen op te vangen. Denk aan leegstaande kantoorpanden die met een beroep op de Leegstandwet relatief eenvoudig kunnen worden ingezet als tijdelijke woonruimte, zonder dat ze aan allerlei vereisten uit het Bouwbesluit hoeven te voldoen. 
Maar hier speelt nog iets anders, namelijk het draagvlak. In hoeverre staan de inwoners open voor vluchtelingen? Daar speelt voor een deel het kostenaspect mee.  

En hoe zit dat met rijke en arme mensen?
Waar bij gemeenten de armere kennelijk beter in staat zijn om vluchtelingen op te vangen, zit dat bij individuele burgers precies andersom. Een deel van de vluchtelingen heeft familie in Nederland wonen. Via gemeenten krijgen wij regelmatig vragen hoe dat nu zit als mensen een familielid willen opvangen in hun eigen woning. 

Is het helpen van een vluchteling onbetaalbaar?
Dat hangt er helemaal vanaf hoe hoog je inkomen is. Zit je boven de bijstandsnorm? Dan is het niet duur. Het COA (Centraal Orgaan opvang asielzoekers) biedt burgers de mogelijkheid om statushouders in huis te nemen met een Gemeentelijk Zelf Zorg Arrangement. Het gaat hier om tijdelijke opvang bijvoorbeeld bij burgers in huis. De statushouder krijgt dan een uitkering van het COA. Dat kost de gastheer weinig tot niets.  

Wat als de ‘gastheer’ bijstand ontvangt?
Dat wordt een heel ander verhaal! Woonde de gastheer alleen? Dan kreeg hij 70% van de gehuwdennorm aan bijstand. Komt er een vluchteling bij wonen, dan valt hij onder de kostendelersnorm, berekend naar een huishouden van twee personen. Zijn uitkering daalt naar € 50% van de gehuwdennorm. Dat scheelt zo’n € 275,- per maand! Een behoorlijk bedrag als je van een minimumuitkering moet rondkomen. Het is maar de vraag in hoeverre de vluchteling dit vanuit het Zelf Zorg Arrangement kan compenseren. 

Komen er twee volwassenen bij, dan daalt de uitkering naar 43,3%. Dit is alleen anders als de gastheer kan aantonen dat er sprake is van commerciële huur. Maar dat is vaak moeilijk te realiseren, omdat de bedragen die als ‘commercieel’ worden aangemerkt vaak veel te hoog zijn voor het budget van de statushouder. 

Neveneffect kostendelersnorm
Het is dus voor in Nederland wonende familieleden onbetaalbaar om familieleden op te vangen als ze hier als statushouder verblijven. Tenminste, als ze in de bijstand zitten. Hebben ze een baan en hoeven ze geen beroep te doen op bijzondere bijstand (daar geldt de kostendelersnorm ook voor), dan is er niets aan de hand. Is dit omdat een bijstandsgerechtigde niet geschikt is als gastheer? Welnee, het is een (onbedoeld?) neveneffect van de kostendelersnorm. En dat geldt niet alleen voor vluchtelingen, ook dakloze of zorgbehoeftige familieleden opnemen wordt moeilijk als ze (tijdelijk) niet zelfstandig kunnen wonen (Zie ook: de overheid creëert dakloosheid). Het zorgen voor elkaar is dus wettelijk vooral weggelegd voor de rijkeren onder ons. Zonde, want de bereidheid is bij de mensen in de bijstand wel heel groot! 

Eerdere blogs van mr. Evelien Meester van Stimulansz

• Democratie 2.0

• Handhaving en zachte heelmeesters

• Is een onvoorwaardelijk basisinkomen juridisch mogelijk?

• Wat hebben sociale diensten met voetballers en zangers?

• Werken naast de bijstand: drama of zegen?

• De gemeente als oplossing en oorzaak van armoede

• Balanceren tussen zorgplicht voor kwetsbare burgers en kostenbewustzijn - deel 2

• Balanceren tussen zorgplicht voor kwetsbare burgers en kostenbewustzijn

• Onderzoek naar vermogen in het buitenland: discriminatie of niet?

• Hennepkwekerij: waar ligt de grens tussen kweken voor eigen gebruik en professioneel kweken?

• Vereenvoudiging beslagvrije voet