Voor mensen met een beperking is het zelfstandig digitaal regelen van overheidszaken, zorg, onderwijs en bankzaken nog steeds vaak moeilijk of zelfs onmogelijk. Mensen kunnen bijvoorbeeld informatie niet tot zich nemen omdat er bij filmpjes geen ondertiteling is, een formulier niet invullen omdat een site niet zonder muis te gebruiken is en geen afspraak maken met hun zorgverlener omdat een patiëntenomgeving niet toegankelijk is. Dit blijkt uit de jaarlijkse monitor van het College over het VN-verdrag handicap, waarin het College de overheid oproept om meer concrete doelstellingen te formuleren voor digitale toegankelijkheid en dienstverlening.
Het VN-verdrag handicap verplicht de overheid om maatregelen te nemen om de toegankelijkheid van digitale informatie en andere diensten te garanderen. Daarnaast moet de overheid ervoor zorgen dat ook private partijen de toegankelijkheid van hun digitale informatie en diensten verbeteren. Dit is belangrijk want digitalisering kan de toegang tot informatie en dienstverlening verbeteren, maar bij gebrekkige digitale toegankelijkheid kan juist het tegenovergestelde gebeuren. Nico Schrijver, interim voorzitter van het College voor de Rechten van de Mens: "Mensen met een beperking die niet zelfstandig toegang tot een website of applicatie hebben, zijn vaak gedwongen om anderen om hulp te vragen. Dit tast hun autonomie aan. De overheid moet extra stappen zetten om ervoor te zorgen dat zij, zoals het VN-verdrag handicap voorschrijft, volwaardig mee kunnen doen aan de samenleving, net als ieder ander."
De overheid heeft door de jaren heen al veel stappen gezet richting digitale toegankelijkheid. Toch voldeed in oktober 2024 slechts 6% van de ruim 9059 websites en mobiele apps waarvoor de overheid verantwoordelijk is, aan alle toegankelijkheidseisen. Dat blijkt uit het Dashboard DigiToegankelijk van de Rijksoverheid. Het College vindt dit zorgelijk. Voorbeelden van ontoegankelijkheid zijn ontbrekende ondertiteling bij video’s, formulieren die niet zonder muis te bedienen zijn en ingewikkeld taalgebruik. Hierdoor hebben mensen met een beperking minder goede toegang tot overheidsinformatie- en diensten. Dit kan ervoor zorgen dat zij op een achterstand raken en niet gelijkwaardig mee kunnen doen in de samenleving.
Voor verschillende essentiële private dienstverleners, zoals in de zorg en het onderwijs, ontbreekt (deels) wetgeving over toegankelijkheid. Terwijl hier nog veel problemen zijn. Zo is digitaal lesmateriaal niet altijd toegankelijk voor studenten die voorleessoftware of andere ondersteuningsprogramma’s gebruiken. Ook blijkt uit onderzoek dat geen enkele van de onderzochte websites van 80 ziekenhuizen volledig voldoet aan de toegankelijkheidseisen en zijn er in de zorg signalen dat persoonlijke gezondheidsomgevingen, zoals het elektronische patiëntendossiers niet of nauwelijks toegankelijk zijn voor mensen die een schermlezer gebruiken. Mensen kunnen daardoor soms geen afspraken maken of uitslagen van onderzoeken niet inzien. Het College pleit er dan ook voor om toegankelijkheidseisen vast te leggen voor essentiële private dienstverleners.
In diverse sectoren neemt de fysieke dienstverlening af, wat resulteert in bijvoorbeeld verminderde telefonische bereikbaarheid of de sluiting van bankfilialen. Wanneer digitale dienstverlening of informatie niet toegankelijk is, kunnen mensen hun zaken minder goed of niet zelfstandig regelen. Mensen met een beperking benadrukken dat het gebrek aan keuzevrijheid een probleem vormt, omdat zij vaak zijn aangewezen op digitale opties die voor hen niet altijd werken.
Het College doet als toezichthouder op de uitvoering van het VN-verdrag handicap een aantal aanbevelingen om digitale toegankelijkheid en dienstverlening voor mensen met een beperking te verbeteren:
Formuleer concretere doelstellingen voor de Nationale strategie, inclusief voor Caribisch Nederland
Betrek mensen met een beperking
Garandeer de toegang tot overheidsdienstverlening voor vertegenwoordigers
Zorg ervoor dat alle overheidsinstanties zich houden aan de toegankelijkheidseisen van het Besluit digitale toegankelijkheid overheid, o.a. door het stellen van eisen bij inkoopvoorwaarden en door te zorgen voor effectief toezicht
Leg toegankelijkheidseisen en minimumrichtlijnen op aan essentiële private dienstverleners en zorg voor training
