In de jeugdzorg voelen professionals zich vaak machteloos wanneer zij werken met jongeren die complexe en meervoudige problematiek hebben. Dit leidt vaak tot overplaatsingen of zelfs opsluitingen, wat de situatie meestal verergert. Het gedrag van de jongeren verslechtert, de kansen op een betere toekomst nemen af en de hulpverleners raken steeds verder verwijderd van hun oorspronkelijke doel: de jeugdige écht helpen. Maar hoe doorbreken we deze vicieuze cirkel? Het antwoord ligt niet in het creëren van meer of nieuw aanbod, maar in anders samenwerken: aligned werken.
Een jongvolwassen meid met complexe problematiek illustreert de urgentie van deze aanpak. Op haar bijna 18e verjaardag was er geen geschikte plek voor haar, ondanks haar duidelijke behoefte aan wonen met zorg en nabijheid. Haar zelfdestructieve gedrag, zoals het slikken van pillen, maakte een gesloten plaatsing volgens de betrokkenen onvermijdelijk. Toch verbeterde haar gedrag niet, en de incidenten stapelden zich op. Na haar 18e verjaardag hield de gesloten jeugdhulp op en was er geen alternatief.
Het keerpunt kwam tijdens een reeks ketenoverleggen, waarin hulpverleners écht samenwerkten aan de hand van een verklarende analyse en met de stem van de jeugdige opnieuw naar mogelijke oplossingen keken. Twee zorgaanbieders vonden gezamenlijk een open woonplek, met de benodigde jeugdhulp en begeleiding vanuit beide organisaties, inclusief duidelijke samenwerkingsafspraken. Deze oplossing werd gerealiseerd vlak na haar 18e verjaardag. Dit toont aan dat er alternatieven zijn voor overplaatsingen en opsluitingen. Het draait om het ontmoeten van de mens achter het dossier en samen een concreet plan maken en uitvoeren. Vaak gebeurt dit pas wanneer de urgentie groot is, maar het zou idealiter eerder moeten.
Aligned werken betekent dat iedereen binnen het netwerk – hulpverleners, aanbieders, gemeenten en financiers – vanuit dezelfde visie en doelen samenwerkt. In plaats van machteloos te reageren op crises, richten we ons gezamenlijk op één helder plan voor de jongere. Dit plan wordt gekarakteriseerd door:
• Gezamenlijke verantwoordelijkheid: Iedereen draagt bij vanuit zijn of haar expertise.
• Eenduidige focus: Het belang van de jongere staat altijd centraal.
• Coördinatie en verbinding: Acties versterken elkaar in plaats van tegen te werken.
• Heldere rollen: Iedereen weet wat van hen verwacht wordt en waar hun verantwoordelijkheid ligt.
Bij aligned werken gaat het niet alleen om samenwerking, maar ook om durf: het lef om buiten de gebaande paden te denken en protocollen te doorbreken om oplossingen te vinden die écht werken.
Als professional binnen de jeugdzorg geloof ik in de kracht van aligned werken. Dit is voor mij geen abstract concept, maar een praktijk die ik dagelijks toepas. Mijn bijdrage is gericht op het verbinden van mensen en organisaties, zodat zij elkaar versterken in plaats van machteloos langs elkaar heen te werken. Ik focus op:
De mens achter het dossier: Ik help hulpverleners en betrokkenen om jongeren niet te zien als “problemen”, maar als mensen met unieke behoeften en mogelijkheden.
Lef en vertrouwen: Ik creëer een veilige ruimte waarin we buiten de standaardprotocollen durven denken en handelen.
Doen en doorpakken: Samen plannen maken is belangrijk, maar de uitvoering is nog belangrijker. Ik zet in op concrete acties die direct impact hebben.
Door deze benadering draag ik eraan bij dat hulpverleners minder machteloos zijn en jongeren wél perspectief krijgen.
De praktijk leert dat jongeren met complexe problematiek vooral baat hebben bij:
• Contact en betrokkenheid: Jongeren voelen zich gehoord en gezien wanneer hulpverleners hen als mens benaderen, niet als “geval”.
• Eigen regie en verantwoordelijkheid: Samen plannen maken waarin jongeren zelf keuzes kunnen maken, versterkt hun vertrouwen en motivatie.
• Continuïteit en stabiliteit: Stop met overplaatsingen en fragmentatie van hulp. Eén continu traject biedt de stabiliteit die jongeren nodig hebben om zich te ontwikkelen.
Het doorbreken van de vicieuze cirkel van machteloosheid in de jeugdzorg is onvermijdelijk en een belangrijke maatschappelijke opgave. Dit begint bij aligned werken. Door samen met alle betrokken partijen te focussen op gezamenlijke verantwoordelijkheid, eenduidige doelen en concrete actieplannen, kunnen we jongeren met complexe problematiek daadwerkelijk vooruithelpen. Alleen door de mens achter het dossier te zien én werkelijk samen te werken, kunnen we écht verschil maken in het leven van jeugdigen.
