In een bestuurlijk overleg tussen staatssecretaris Van Ooijen (VWS) en de VNG op 30 juni werd opnieuw commitment uitgesproken voor de doordecentralisatie van beschermd wonen. Extra waarborgen geven alle partijen het vertrouwen de beweging naar Beschermd Thuis voort te kunnen zetten.
In februari besloot de staatssecretaris tot uitstel van de invoering van het woonplaatsbeginsel en het daarmee samenhangend nieuw verdeelmodel voor beschermd wonen (BW).
Een werkgroep van VWS, de VNG en BZK heeft de afgelopen periode de aandachtspunten rond de doordecentralisatie van BW nader onderzocht en besproken met alle betrokken partijen zoals vertegenwoordigers van aanbieders en cliënten. De eindrapportage met de resultaten van de afweging van verschillende scenario’s en mogelijke waarborgen is voorgelegd aan het bestuurlijk overleg. Daar was de conclusie dat in dit traject alle kanten van de ontwikkeling goed in beeld zijn gebracht. Voor het voortzetten van de beweging naar een Beschermd Thuis is de doordecentralisatie een onmisbare stap. Er kunnen voldoende waarborgen worden ingebouwd om tegemoet te komen aan de aandachtspunten en risico's die aan de doordecentralisatie verbonden zijn.
Concreet betekent dit besluit dat alle gemeenten per 2024 de middelen voor BW ontvangen op basis van een objectief verdeelmodel. In de huidige situatie ontvangen alleen de centrumgemeenten deze middelen. Natuurlijk geldt daarbij wel het geleidelijke ingroeipad dat al eerder was vastgesteld. Ook de voorbereiding van de indiening van het wetsvoorstel woonplaatsbeginsel gaat door. Nieuw is het voornemen om de samenwerking tussen gemeenten beter in de wet te verankeren.
De staatssecretaris wil wettelijk verplichten dat gemeenten samenwerken bij de inkoop en bekostiging van BW. Hiermee kan beter worden geborgd dat BW voor iedereen beschikbaar blijft. De vormen van BW waarop samen moet worden ingekocht, wil hij niet vastleggen. Ook de wijze van bekostiging en in welk regionaal verband gemeenten samenwerken, is aan de gemeenten zelf. Gemeenten maken daarover (ook nu al) samen afspraken op basis van de norm voor opdrachtgeverschap. Verder wil de staatssecretaris de wettelijke mogelijkheden uitbreiden om bij een gemeente of samenwerkende gemeenten in te grijpen als de beschikbaarheid van BW voor inwoners onvoldoende is. De precieze uitwerking van dit wetsartikel krijgt de komende periode vorm in samenwerking met gemeenten.
VNG-delegatieleider Otwin van Dijk: 'Deze blijk van vertrouwen doet recht aan alle voorbereidingen die gemeenten afgelopen jaren hebben getroffen. Een meer inclusieve samenleving komt daarmee dichterbij, want we kunnen nu echt werk maken van een beschermd thuis voor iedereen.' De gemeentelijke delegatie begrijpt de zorgen van de staatssecretaris en kan zich vinden in de gekozen waarborgen. Tegelijkertijd vraagt de delegatie wel aandacht voor de precieze uitwerking hiervan.
De VNG-commissie Zorg, Jeugd en Onderwijs gaf op 23 juni al haar akkoord op een aantal aanvullende waarborgen die bijdragen aan een geslaagde implementatie en optimale uitvoering. Deze waarborgen moeten verder worden uitgewerkt met het rijk en andere partijen, maar betreffen op hoofdlijnen:
Het goed regelen van toezicht op de zorgaanbieder bij bovenregionale plaatsing.
Aanvullende afspraken over de evaluatie van het verdeelmodel:
monitoring van bovenregionale plaatsing,
onderzoek naar financiële compensatie bij uitstroom,
en actualisatieonderzoek naar voorkomende (hoog specialistische) voorzieningen voor beschermd wonen en borging daarvan.
Onderzoeken hoe we de overlegbepaling ook van toepassing kunnen verklaren op tussenvormen van BW.
Landelijke contractstandaarden BW ontwikkelen en borgen.
Periodieke bestuurlijke evaluatie van de voortgang met alle stakeholders.
In de bestuurlijke klankbordgroep hebben Valente, de Nederlandse GGZ en Mind gereageerd op de bevindingen van de werkgroep. Het is belangrijk en naar elkaar uitgesproken dat partijen in het vervolg nauw samen optrekken en zo het cliënt- en aanbiedersperspectief bij de beweging naar een Beschermd Thuis blijven borgen.
De eindrapportage van de werkgroep wordt openbaar als de staatssecretaris de Tweede Kamer na de zomer uitgebreider informeert over de besluitvorming. Het vervolgproces wordt verder vormgegeven in samenwerking met alle partijen.
