Menu

Filter op
content
PONT Zorg&Sociaal

0

Een sterke wijk: weet jij echt wat de inwoner nodig heeft?

De kans dat u als lezer in een prettige buurt woont, is statistisch gezien best groot. De meeste wijken scoren in landelijke onderzoeken op allerlei kenmerken van ‘leefbaarheid’ hartstikke goed, en volgens verschillende analyses bovendien ook nog eens steeds beter. Maar er zijn ook buurten waar de trend al jaren de andere kant op gaat. In deze buurten voelen mensen zich juist steeds onveiliger, kunnen veel mensen niet rondkomen, en is de levensverwachting lager dan van mensen in andere buurten.

29 September 2022

Blog

Blog
 

Pacten, masterplannen en woondeals

Deze constatering is niet nieuw. Iedereen kan wel een Nederlandse wijk of buurt noemen waarvoor de ‘slechte scores’ gelden. En die scores zijn niet van gisteren. Het Rijk heeft opnieuw aangegeven structureel betrokken te willen zijn bij deze wijken. Na de Woon-, Regio- en Citydeals, en het Nationaal Programma Rotterdam Zuid, buigen de beleidsmakers vanuit verschillende ministeries opnieuw het hoofd over de vraag hoe men het tij in deze buurten kan keren. Het nationaal programma Leefbaarheid en Veiligheid, van de ‘Minister van Wijken’ Hugo de Jonge, neemt hierin de regie. Met verschillende programma’s wordt getracht de verbinding te maken tussen de betrokken ministeries om alle inspanningen in deze wijken elkaar te laten versterken. Ook beleidsmakers in gemeenten kennen hun ‘slechte wijken’ wel. Vaak zijn het de wijken ‘aan de andere kant van het spoor’. Wijken waar je een minder kansrijke start hebt als je wieg daar toevallig staat. Gemeenten werken vaak al jaren aan de verbetering van deze wijken. Er zijn pacten, masterplannen, programma’s en projecten. Er zijn opdrachten aan maatschappelijke partners en samenwerkingsverbanden. Er liggen brede analyses gebaseerd op data, professionele kennis van de wijk én expertise op de problematiek. Er is een programmamanager aangesteld die het programma of de aanpak mag gaan uitvoeren. Deze aandacht en inzet voor de wijken stemt hoopvol. Het is belangrijk dat overheden en maatschappelijke partners zich blijvend inzetten, de handen uit de mouwen steken en willen werken aan het dichten van de kloof; het werken aan kansengelijkheid.

The elephant in the room: aansluiten bij het perspectief van inwoners

In deze drukte van de professionele plannenmakerij treffen we echter ook ongemak bij beleidsmakers en bestuurders. Oplossingen voor ‘die wijken’ hebben de afgelopen jaren voor de inwoners nog onvoldoende opgeleverd. De bestaanszekerheid neemt verder af en de frustraties nemen toe. Het vertrouwen in de overheid is op deze plekken dan ook ver te zoeken. Verschillende onderzoeken en analyses bevestigen het beeld: de inzet was versnipperd, te projectmatig en te kortstondig, en bovenal in veel te hoge mate ontwikkeld vanuit het perspectief van professionals. En die laatste conclusie is ‘the elephant in the room’. De ambitie is weliswaar om voortaan beter aan te sluiten bij het perspectief van inwoners, maar vanuit de beleidsbubbel is er veel verlegenheid. Achter gesloten deuren wordt vaak verzucht: ‘We weten gewoon niet zo goed hoe dat moet.’ Er zijn natuurlijk allerlei methodes om bewoners te betrekken. Maar het besef groeit dat participatie-techniek niet voldoende is. Er gaat iets elementairs aan vooraf, wil je echt verschil maken.

Wederzijds vertrouwen is essentieel

In zijn recente boek Omstreden plannen, onderschatte burgers schrijft Frans Soeterbroek: “Overheden hebben in de afgelopen decennia van repressieve tolerantie en formalisering van de inbreng van bewoners (inspraakprocedures, participatieprotocollen, wijkraden, open plan-proces, burgerpanels, ontwerpsessies) een scala aan tactieken ontwikkeld om kritische inbreng te neutraliseren. Er is een vrij paternalistisch systeem gebouwd waarin de overheid bepaalt wie er bij welk proces over enige legitimiteit beschikt.” Zo geformuleerd lijkt het wel kwade opzet, of tenminste een gebrek aan vertrouwen van de overheid in de burger.   Wanneer je elkaar niet vertrouwt, is het moeilijk samenwerken. Thijs van Mierlo, directeur van het LSA, liet zich dan ook kritisch uit over het programma leefbaarheid en veiligheid van het Rijk. ‘Bewoner buitenspel in wijkaanpak’ kopte het Binnenlands Bestuur boven het interview met Van Mierlo. “Om een wijkaanpak te ontwikkelen en uit te voeren, moet je de problemen die bewoners en uitvoerders, zoals welzijnswerkers en wijkagenten ervaren analyseren”, aldus Van Mierlo. Nog nadrukkelijker vertrekken vanuit het perspectief van de praktijk.

Ondervraag je vooronderstellingen

Dat betekent dat beleidsmakers de eigen perspectieven op een wijk en de inwoners echt even moeten parkeren. Vooronderstellingen kunnen heel bepalend zijn en veel invloed hebben op beleidskeuzes. Ze vormen een risico; er dreigt een normatief en paternalistisch vertrekpunt. ‘Kwetsbare mensen’ wonen in ‘die wijken.’ Maar welk mensbeeld ligt daar onder? Kritische zelfreflectie bij beleidsmakers, bestuurders en andere professionele plannenmakers is hier een voorwaarde. Durf je de plaats der moeite op te zoeken, en je vooroordelen te onderzoeken? Durf je jezelf te bevragen op het beeld dat je hebt van de mensen waar het hier om gaat? Of denk je - al dan niet gestaafd door analyses - te weten wat er in hun levens speelt en nodig is? Hier ligt het ongemak. Je zult je kwetsbaar moeten opstellen. En dat vraagt lef. Lef om veronderstellingen uit te spreken, hoezeer je ze ook voor jezelf wilt houden. Door dat te doen bemerken we dat ook wij aannames doen die nergens op gestoeld zijn. Aannames over het schooladvies dat iemand zal krijgen, over wat een gezin nodig heeft of over wat de beste aanpak is voor een straat. Het zijn dit soort aannames die van invloed zijn op wat we denken dat nodig is.

Werken vanuit gelijkwaardigheid

We hebben ervaren dat het belangrijk is hierover met elkaar in openheid en vertrouwen te spreken. Alleen door je kwetsbaar op te stellen en ruimte te maken voor het goede gesprek ontstaat ruimte om te bouwen aan vertrouwen. Want om vertrouwd te kunnen worden moet je de ander durven vertrouwen. Wil je in ‘die wijken’ echt van waarde zijn voor ‘die mensen’, ga dan met elkaar het goede gesprek aan. Wat betekenen die woorden eigenlijk? Alleen dan kun je werken vanuit gelijkwaardigheid en duurzaam verschil gaan maken voor mensen en de wijken waarin ze wonen. Meer weten over een sterke wijk? Henrike Klok en Kees-Jan van de Werfhorst verzorgen  tijdens de Kennismarkt Zorg en Welzijn in de wijk op 8 nov. a.s. de workshop ‘Een sterke wijk: ruimte voor de gemeenschap’. Hier gaan ze onder meer uitgebreid in op de rol van wijkregie in het netwerk rondom de wijkopgave en het betrekken van bewoners. Bekijk de workshop en het volledige programma hier 

Artikel delen

Reacties

Laat een reactie achter

U moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.