Wie ooit werkloos is geweest herkent vast het gevoel dat je niet meer ‘meedoet’. Voor veel mensen met autisme is dit een dagelijkse realiteit. Exacte cijfers zijn niet bekend, maar volgens onderzoek van de Nederlandse Vereniging voor Autisme (1) heeft slechts 28% van de mensen met autisme, die kunnen werken, regulier betaald werk. Tweederde van hen neemt dus niet deel aan het arbeidsproces.
Arbeidsparticipatie van deze groep is schrikbarend laag
De overheid (ZonMw) stelde onlangs een half miljoen euro beschikbaar om mensen met autisme en hun naasten beter te betrekken bij de maatschappij. Met deze subsidie wil de overheid de samenwerking verbeteren tussen diverse instanties die zorg verlenen aan deze groep. Die zorg is nu namelijk te versplinterd. Een mooi plan wat hopelijk leidt tot betere zorg en ondersteuning naar onder meer werk. Want naast dit nieuwe plan en de Banenafspraak die in de Participatiewet is vastgelegd, blijft de arbeidsparticipatie van deze groep schrikbarend laag.
Zelfstandig ondernemerschap als alternatief voor passende baan in loondienst
Maar waarom passend werk creëren als er ook andere opties tot werk zijn? Bijvoorbeeld door als zelfstandige te starten en zo zelf die passende baan te organiseren. Toen ik in 2011 zelf uitviel op mijn werk en een klein jaar daarna de diagnose Asperger (autisme, MB) kreeg, raakte ik verstrikt in een net van instanties. Eind 2014 was ik hierdoor murw gebeukt. Door een gat in mijn CV en de economische crisis kwam ik niet meer aan het werk. De hulp kwam uiteindelijk via een kennis die mij tipte over een ondernemerstraining. Het bleek de beste hulp te zijn en het bood mij een nieuw perspectief op werk.
In de training miste ik tips over hoe je met autisme kan ondernemen. Want hoe doe je dat als je door je autisme op je belastbaarheid moet letten? Omdat ik geen informatie kon vinden, ging ik op zoek naar ondernemers met autisme. Die tips verzamelde ik in het boek Ondernemen(d) met autisme, waarin 12 ondernemers met autisme over hun ondernemerservaringen uitweiden en praktische tips geven voor een zelfstandig ondernemerschap.
Autisme en ondernemen soms een verrassende goede combinatie
Ondernemen en autisme blijken soms verrassend goed bij elkaar te passen, zo concludeer ik in het boek. Ik zeg bewust ‘soms’, omdat werken en ondernemen lang niet voor iedereen met autisme haalbaar is. Wat opviel was dat de geïnterviewden vaak aangaven dat ze hun vak verstonden, maar in reguliere banen door hun autisme moeite hadden met of vastliepen door de sociale factoren. Bijvoorbeeld vergaderen, koetjes en kalfjesgesprekken met collega’s en werken in een kantoortuin (met geluiden en alle andere prikkels van dien). Dit zijn zaken die door het autisme veel energie kunnen vergen.
Voordeel van ondernemen: vooral beoordeeld worden op de inhoud van je werk
Als ondernemer heb je met dit soort energie slurpende zaken een stuk minder te maken, omdat je bijvoorbeeld vanuit huis kan werken. Hierdoor word je voornamelijk beoordeeld op de inhoud van je werk of het product dat je levert in plaats van dat je ook die leuke ‘teamplayer’ bent. Een van de geïnterviewden verwoordde het als volgt: “Het grootste voordeel van ondernemen is dat ik mij niet hoef aan te passen aan de ongeschreven regels in een cultuur die ik niet begrijp. Ik kan daarom als ondernemer meer voor anderen betekenen dan in loondienst.”
Veel mensen en ondernemers die ik de afgelopen jaren sprak, werkten vanuit een uitkering. Een aantal geïnterviewden in het boek is door te gaan ondernemen uit de uitkering gekomen. De informatie over ondernemen vanuit deze situatie is echter summier en versnipperd. Bovendien verschillen de regels hiervoor per uitkering. Wat mag je bijvoorbeeld verdienen?
Angst voor verlies uitkering door onduidelijkheid over geldende regels
Door die onduidelijkheid ontstaat vaak een angstgevoel bij mensen met autisme dat ze hun uitkering verliezen zodra ze gaan ondernemen, zo merkte ik tijdens interviews en andere ontmoetingen. Dat constateert ook ondernemer Anne van de Beek, zo schrijft ze in een blog over haar ervaringen als ondernemer met een beperking. Daarin wordt ook het starterskrediet van het UWV genoemd. Ik vernam van een spreker an het UWV op de boekpresentatie dat hier erg weinig gebruik van wordt gemaakt, vermoedelijk omdat deze regeling nog onbekend is.
Zelf vond ik tijdens schrijven aan het boek een baan als contentspecialist bij Swink, een internetbureau dat de kwaliteiten van mensen met autisme inzet voor haar diensten. Deze baan was door het aantal uren helaas niet te combineren met een zelfstandig ondernemerschap, dus heb ik mijn ondernemersplannen niet doorgezet.
Oproep: creëer centraal platform over ondernemen met een uitkering
Voor mij bleek er dus wel die ‘passende baan’ te zijn, maar ondernemen was zeker ook een optie geweest. De informatie daarover is echter te summier, onduidelijk en te versplinterd. Ik zou de overheid in deze blog dan ook willen oproepen om deze informatie centraal toegankelijk te maken, duidelijkheid te geven over de regels en deze gelijk te trekken voor alle uitkeringen. Dan ontstaat er een sterk platform voor een mogelijkheid tot duurzaam werk voor mensen met een beperking. Want er is meer mogelijk dan alleen die passende baan in loondienst.
(1) https://www.autisme.nl/2014/03/14/nieuwe-onderzoeken-naar-autisme-en-werk/
