Zorgaanbieders die een overname of fusie bewerkstelligen zonder de benodigde goedkeuring van de Nederlandse Zorgautoriteit, konden tot voor kort rekenen op streng optreden door de toezichthouder. Twee recente waarschuwingen van de NZa aan zorgaanbieders die de NZa-fusietoets overtraden wijzen op een meer coulante opstelling.
De NZa moet voorafgaande goedkeuring verlenen voor iedere fusie of overname waarbij een zorgaanbieder is betrokken die met vijftig of meer personen zorg verleent. De NZa toetst dan of met alle stakeholders goed is nagedacht over het nut en de risico’s van de fusie of overname, de zorgaanbieder zorgvuldig is omgegaan met hun inbreng en de verlening van cruciale zorg niet in gevaar komt. Deze toets is zuiver procedureel. Dit betekent dat de NZa dus niet ingaat op de inhoudelijke inbreng van stakeholders.
De wettelijke grondslag voor deze NZa-fusietoets is de Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg).
Als een zorgaanbieder een fusie of overname zonder goedkeuring van de NZa tot stand brengt, kan de NZa in het uiterste geval een boete opleggen. Die boete is maximaal 500.000,- euro of 10% van de omzet.
Tot voor kort trad de NZa altijd streng op tegen zorgaanbieders die hun concentratie niet vooraf hadden gemeld. Zoals ik in de Legal Update 'Zorgaanbieders lopen in de praktijk reëel boeterisico bij overname of fusie zonder voorafgaande goedkeuring NZa' schreef, leidde dit tot forse boetes: variërend van 65.000,- euro tot wel 125.000,- euro.
Maar de laatste tijd lijkt de NZa een mildere koers te varen. Begin 2024 kreeg een zorgaanbieder namelijk slechts een waarschuwing, ondanks het feit dat concentratie zonder goedkeuring had plaatsgevonden. De NZa vond dat een passende maatregel, omdat de zorgaanbieder zich onvoldoende bewust was van het feit dat ze goedkeuring nodig had, alle medewerking heeft verleend aan het onderzoek en een constructieve houding heeft aangenomen, nalevingsbereidheid heeft getoond tijdens het zienswijzegesprek, nadien veelvuldig contact heeft opgenomen met de NZa over andere voorgenomen concentraties en niet eerder een soortgelijke overtreding heeft begaan.
In een recent gepubliceerd besluit over een andere zorgaanbieder die de meldingsplicht niet had nageleefd, nam de NZa wederom een mild standpunt: er werd wederom alleen een waarschuwing opgelegd. De overwegingen van de NZa waren daarbij bovendien nagenoeg gelijk als bij de andere waarschuwing.
Het is niet met zekerheid te zeggen of sprake is van een structurele koerswijziging. Wel tonen de twee meest recente besluiten aan dat de NZa goed kijkt naar de specifieke omstandigheden van het geval, waarbij verzachtende omstandigheden zoals medewerking en het ontbreken van eerdere overtredingen meer gewicht lijken te krijgen.
Zorgaanbieders die een fusie of overname niet hebben gemeld, doen er goed aan zich zorgvuldig voor te bereiden op een gesprek met de NZa. Het is belangrijk om verzachtende omstandigheden actief naar voren te brengen. Als u twijfelt of een melding noodzakelijk is, is het raadzaam om tijdig juridisch advies in te winnen. De boetes blijven in potentie namelijk fors.
