Ruim een jaar geleden was ik te gast op een informatieve raadsvergadering in Leeuwarden. Ik was onder de indruk van hun collectieve ambitie om alle kinderen in de eigen omgeving te laten opgroeien, met perspectief. In een blog gaf ik aan graag mee te blijven leren. Nu, ruim een jaar later, maakten een aantal van de gesprekspartners van destijds tijd voor een pas op de plaats. Hoe verhouden het ideaal van de Leeuwarder Jeugdagenda en de realiteit zich inmiddels tot elkaar? Hoe wordt er in Leeuwarden getransformeerd? En wat leren we hiervan? Dat lees je in deze blog.
“Hoe vaak mogen wij nog vallen als er nog elke dag kinderen en ouders zijn die niet goed worden geholpen of zelfs in de steek worden gelaten namens de overheid, niet eens vanwege een bewuste keuze om de schaarste te verdelen maar door dieperliggende vanzelfsprekendheden.”
- ‘Een van de Leeuwarder gesprekspartners’
Een jaar geleden ging ons gesprek over de toekomst: de ambitie van sterke buurten, inclusief onderwijs en hulp die iets toevoegt als hulp nodig is. Nu gaat het over het werk van alledag. Transformeren is hard werken. Soms voelt het alsof je heel hard werkt om alleen maar te ‘trillen op de plaats’. Samen iets echt willen en dan toch in gesprekken zitten over relatieve ditjes en datjes. Of super goede gesprekken hebben maar als het op de uitvoering aankomt, toch weer terugveren naar de eigen wereld, de eigen opdracht en het behoud van de status quo.
Transformeren vraagt om bouwen en breken tegelijk. Vaak wordt gesproken over het belang van onderling vertrouwen daarbij. Dat begint met vertrouwen in jezelf, in jouw rol en toegevoegde waarde, in waar jij goed in bent. Werkenderwijs krijg je ook vertrouwen in de ander, omdat die ergens anders beter in is. Zo kun je allemaal optimaal bijdragen aan die megaopgave.
In de praktijk is er vaak nog weinig vertrouwen en veel collectieve onmacht. En waar je misschien wel zou hopen dat die onmacht over de toegevoegde waarde van de eigen rol gaat, blijkt die vaker over geld te gaan. Dat gaat gepaard met emoties die leiden tot een venijnige dramadriehoek waarin kind, gezin en ambitie steeds weer naar de achtergrond verdwijnen, als je niet alert blijft. Moreel uiterst ongemakkelijk.
Transformeren is niet simpel, maar in Leeuwarden gaan ze ervoor. En dat is hard werken. “Het samen formuleren van de ambitie kostte veel energie, maar het samen in beweging komen richting die ambitie is nog dubbel zo hard werken. Het vraagt vooral iets van onszelf; collectief ander gedrag.” Wat hen helpt is steeds weer teruggaan naar de ambitie van de Leeuwarder Jeugdagenda 2024-2028. Waarvoor doen we het? Draagt wat we nu bespreken of besluiten daaraan bij? Maar dat alleen is niet genoeg, hoewel die ambitie richting geeft. Een ander cruciaal punt is het samen, concreet, klein en vasthoudend doen.
Zo ervaren ze in Leeuwarden dat een crisis ook een kans kan worden door er samen met alle betrokkenen iets concreets mee te doen. De tien duurste casussen worden behalve een financieel probleem ook een uitnodiging tot samen leren. Waarom doen we in deze casus wat we doen? Wordt het gezin hiermee geholpen? Welke patronen bij gemeente en aanbieders zitten hier wellicht onder en hoe dragen die bij aan de oplossing of wellicht juist het probleem voor gezinnen? Hoe kunnen we dat de volgende keer beter doen?
Het gebrek aan kennis over de bijdrage van investeringen aan de transformatie van het jeugd- en sociale domein wordt het begin van ‘samen koken’-sessies. Daarin wordt de beschikbare informatie op wijkniveau geduid, samen met jongeren, opvoeders, professionals, aanbieders en gemeente. Wat valt op? Wat betekent dat? Welke praktijkvragen roept dat op? Welke kennis is daarover al beschikbaar? En hoe kunnen we samen antwoorden vinden op die vragen? Wie doet wat?
In Leeuwarden ervaren ze dat de gemeente een belangrijke rol kan spelen bij deze concrete acties. De gemeente Leeuwarden probeert bij te dragen aan co-creatie en vertrouwen door voorbeeldgedrag, door niet-vrijblijvend te handelen vanuit een verantwoordelijkheid én kwetsbaarheid zoals je die als ouder naar je kinderen voelt. En door een eerlijke bespiegeling op belemmerende patronen en uitdagingen in de eigen rol. “Samen bespiegelen en samen transformeren in plaats van samen crisis bezweren”, aldus een van de gesprekspartners. Wat hen helpt is strengheid op de ambitie en samen bouwen aan een governance die het collectief dwingt om concrete stappen te zetten in de richting van die ambitie. En een gemeenteraad die de ambitie doorleeft, constructief kritisch is en niet vergeet dat Rome ook niet in één dag gebouwd is.
Transformeren is niet simpel, net als opvoeden. Wel is het hoopvol, vanuit een doorleefde ambitie, een sterk moreel kompas en de confrontatie met pijnlijke spiegelbeelden op zijn tijd. Dat deed me denken aan het gedicht ‘Ik loop door een straat’ . Ons gesprek ging over het realisme van strofe 3.
Ik loop weer door dezelfde straat
Er is een diep gat in het trottoir
Ik zie dat het er is
Ik val er weer in, het is een gewoonte
Mijn ogen zijn open
Ik weet waar ik ben
Het is mijn schuld
Ik kom er direct uit
De doorleefde ambitie, de concrete acties, de eerlijke reflectie en het collectieve leren van mijn gespreksgenoten maken nieuwsgierig en bieden hoop.
Volgend jaar strofe 4?
Ik loop door de zelfde straat
Er is een diep gat in het trottoir
Ik loop er omheen
Of strofe 5?
Ik loop een andere weg.
